Mijne Heeren!

Het verheugt Mij, Uwe zitting te mogen openen met dankbare erkenning van het vele goede, dat het Vaderland te beurt viel.

Onze betrekkingen met de andere mogendheden laten niets te wenschen over.

De middelen van internationaal verkeer worden aanhoudend uitgebreid en verbeterd.

De belangen van handel, scheepvaart en nijverheid worden door Mijne gezantschappen en consulaten voortdurend met zorg behartigd. Zee- en Landmagt, zoo wel hier te lande als in de overzeesche bezittingen, kwijten zich voortdurend loffelijk van hare taak.

Wat in Uwe vorige Zitting onafgedaan bleef ter verbetering van het regtswezen, zal, voor zooveel noodig gewijzigd, andermaal aan Uwe beraadslaging onderworpen worden.

Ook zullen U voorstellen worden gedaan, ten einde in gewigtige leemten van de bestaande regterlijke organisatie te voorzien. Om dat doel te bereiken, mag gedeeltelijke invoering van de Wet houdende de nieuwe regterlijke inrigting wenschelijk geacht worden.

De Wet houdende afschaffing van de tienden zal wederom worden ingediend.

Bij het toenemen van de bevolking des Rijks vordert artikel 77 der Grondwet vermeerdering van het getal leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Van Mijne bijzondere zorg voor het onderwijs zal U blijken uit de voordragt eener Wet tot regeling, van het hooger onderwijs.

Met den aanleg van de werken voor de Staatsspoorwegen zijn groote vorderingen gemaakt. De verbinding langs de spoorwegen met de noordelijke gewesten is tot stand gekomen.

De aanleg van een aantal andere groote werken van openbaar nut wordt regelmatig voortgezet.

De landbouw mag zich over ’t algemeen in eenen ruimen oogst verheugen. Dankbaar erken Ik, dat de ziekte onder het rundveegeheel is geweken. Toen men onlangs eenige zorg koesterde, dat zij zich op nieuw zou vertoonen, zijn terstond de strengste maatregelen genomen.

De uitkomst der Visscherijen was niet zeer bevredigend. Nieuwe ondernemingen beloven meer uitbreiding aan de Zeevisscherijen in het bijzonder.

Nieuwe wettelijke verordeningen op het krankzinnigenwezen zullen U worden voorgelegd.

Onze nijverheid blijft vooruitgaan.

De ontwerpen van wet op den ijk der maten en gewigten, op de begraafplaatsen en op de banken van leening zullen U op nieuw worden aangeboden.

Het uitzigt bestaat, dat in het volgend dienstjaar alle Staatsuitgaven, ook die voor de spoorwegen, zonder buitengewone hulpmiddelen bestreden zullen kunnen worden.

Bij de raming der uitgaven is naauwkeurig gelet op de wenschelijkheid om in alle eischen van de dienst te voorzien, met inachtneming van die matiging, welke door de omstandigheden geboden wordt.

Onder de wets-ontwerpen met het finantieel beheer in verband staande, die U voorgelegd zullen worden, behoort het voorstel tot afschaffmg van het zegelregt op drukwerken, en zijne vervanging door andere middelen.

De toestand van ons uitgebreid overzeesch gebied is niet met één woord aan te duiden. Door gewijzigde inrigting van het door de Grondwet voorgeschreven Verslag, dat U binnen weinige dagen zal worden toegezonden, zullen de bijzonderheden aangaande elk gebied, ook die volgens de laatst ontvangen tijdlngen, beter ter Uwer kennis komen.

Voor de regeling van vele groote belangen onzer voornaamste bezitting is Uwe ijverige medewerking onmisbaar. Ik reken daarop voor de zoo tijdig mogelijke vaststelling der begrooting voor Nederlandsch-Indië voor 1869. Heeft zoodanige vaststelling plaats, dan kunnen in de aanstaande lente wetsontwerpen gereed zijn betreffende de suikercultuur en de uitgifte van gronden in Indie.

Voor de vervulling der omvangrijke taak, die U wacht, maak Ik met vertrouwen staat op Uwe vaderlandsliefde en op eendragtig zamenwerken.

Mogen Uwe werkzaamheden, onder Hoogeren Zegen, tot krachtige bevordering van ’s lands belangen strekken.

Ik verklaar de gewone zitting van de Staten-Generaal geopend.

Mijne Heeren!

Naar ’s Konings bevelen komen wij de vertegenwoordigers van ‘t Nederlandsche volk welkom heeten in deze nieuwe zitting.

Het oogenblik, waarop gij uwe parlementaire werkzaamheden aanvangt, is gewigtig; moge het blijken heilspellend te zijn voor het vaderland. Daartoe wil de Regering’s lands afgevaardigden met vertrouwen te gemoet gaan.

De vorige Tweede Kamer sprak met eene kleine meerderheid eene afkeuring uit over het buitenlandsche beleid in een moeijelijk tijdperk, dat gelukkig tot het verledene behoort.

Tegenover dat oordeel stonden de raadslieden des Konings vast in de overtuiging dat in die belangrijke zaken ten nutte van den Staat en met goeden uitslag was gehandeld.

Van de Koninklijke beslissing over het aangevraagd ontslag van het Kabinet was eene ontbinding der Tweede Kamer het gevolg, hoezeer niet dan na rijp beraad en met leedwezen tot dien maatregel werd overgegaan.

Thans begroeten wij eene nieuwe Tweede Kamer, waarvan een vijfde deel uit nieuwe leden bestaat.

Voor Regering en Vertegenwoordiging is nu de taak weggelegd om aan het Vaderland te waarborgen, wat, na den strijd der verkiezingen, de wensch van alle weldenkenden is: de noodige overeenstemming der magten, die het vertrouwen op de deugdelijkheid en duurzaamheid onzer grondwettige instellingen versterke.

Uwe medewerking zal worden ingeroepen, behalve voor de eischen der Staatsdienst voor Nederland en Indie, voor een aantal maatregelen van wetgeving, waarvan eenige reeds meermalen door de vertegenwoordiging zijn verlangd. Mag het der Regering te beurt vallen, daarbij den steun der Staten-Generaal te ondervinden, dan kan deze zitting goede vruchten opleveren.

Welke ook de uitslag uwer overweglngen zij, laat ons allen bij de beraadslagingen hier te voeren meest in het oog houden, wat ons ten allen tijde het meest vereenigt, liefde voor den Vorst en zorg voor het getrouwe Nederlandsche volk; dan zal het den lande onder Gods zegen wel gaan.

In naam des Konings verklaren wij deze buitengewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Mijne Heeren!

Stel Ik er prijs op in persoon Uwe Vergadering te openen, dubbel aangenaam is Mij heden het vervullen dier taak, nu Ik U gunstige mededeelingen nopens den toestand van het Vaderland kan doen. De losmaking der betrekkingen van een onzer gewesten tot Duitschland, in het vorigjaar tot stand gekomen, heeft sedert hare internationale bekrachtiging gevonden in het tractaat van Londen van den 11 Mei jl. Het onschadelijke der werken in de Oosterschelde aangelegd zal, door de ondervinding bevestigd, naar Ik Mij durf vleijen, er toe bijdragen, om onze betrekkingen tot Belgie op den voet van wedcrzijdsche vriendschap meer en meer te bestendigen.

Ik kan Mij verheugen in het behoud eener zeer goede verstandhouding met alle overige buitenlandsche Mogendheden.

Terwijl Ik met welgevallen de loffelijke wijze vermeld, waarop Zee- en Landmagt aan hare roeping beantwoorden, zal Ik Mij toch verpligt zien Uwe medewerking in te roepen om aan onze Nationale Militie eenige uitbreiding te geven.

Intusschen zal voor eene behoorlijke oefening der schutterij, voor zooveel de bestaande wet dit toelaat, worden gezorgd.

Tot beteugeling der epidemische ziekte, die zich hier en daar in ons Vaderland andermaal vertoond heeft, worden de voorzorgsmaatregelen genomen, die onder Hoogeren zegen daartoe kunnen bijdragen.

Hetgeen in denzelfden geest geschied is om de veeziekte tegen te gaan, bleef niet zonder gunstig gevolg. Sedert geruimen tijd komen slechts enkele sporadische gevallen dier ziekte voor.

Het openbaar en bijzonder Onderwijs bleef ook in het afgeloopen jaar Mijne levendige belangstelling wekken.

Het Wets-ontwerp op het Hooger Onderwijs zal binnen kort een onderwerp Uwer beraadslagingen kunnen uitmaken.

Aan Uwe overweging zal mede worden onderworpen een wets-ontwerp tot verligting van den last, dien de wet op het Zegel op de periodieke pers gelegd heeft.

Handel, Scheepvaart en Nijverheid verkeeren in een bevredigenden toestand.

Nieuwe wettelijke verorderingen op den ijk van Maten en Gewigten en op de Banken van Leening zullen U ter bekrachtiging worden toegezonden. De oogst was over het algemeen voordeelig. Minder ruim waren de opbrengsten der zeevisscherij.

Met het werk der Staatsspoorwegen wordt geregeld en met ijver voortgegaan; eemge dier lijnen naderen hare geheele voltooijing.

Door bijzondere ondernemingen zullen eerlang wederom een tweetal lijnen voor het verkeer geopend worden.

Worden de bestaande uitzigten verwezenlijkt, dan zal voor het aanstaande dienstjaar zonder buitengewone maatregelen in de behoeften van ’s Lands dienst en de uitgaven der Staatsspoorwegen kunnen worden voorzien.

Wets-ontwerpen omtrent de geldelijke verantwoordelijkheid van de Hoofden der Departementen van Algemeen Bestuur, het Beheer en de Verantwoording van ’s Lands Middelen, en tot vereenvoudiging in de heffmg van het Regt van Successie en van Overgang bij overlijden, zullen U worden aangeboden.

Door Uwe beraadslagingen over de ontwerpen tot vaststelling van het nieuwe Wetboek van Strafvordering, welke U andermaal zullen worden voorgelegd, zal de invoering der nieuwe Regterlijke Inrigting worden bevorderd; tot bereiking van dat doel zal ook weldra een ontwerp tot herziening van de regterlijke indeeling des Rijks aan Uwe overweging worden onderworpen, en vleije Ik Mij tevens nog in den loop dezer zitting U de ontwerpen tot vaststelling van een nieuw Wetboek van Burgerlijke Regtsvordering te kunnen aanbieden.

Bovendien zullen U eerlang een ontwerp tot regeling der Consulaire regtsmagt, alsmede ontwerpen ter gedeeltelijke herziening van de Criminele Wetboeken van het krijgsvolk te water en te lande worden toegezonden, terwijl aan de zamenstelling van een Nederlandsch Wetboek van Strafregt met onafgebroken ijver wordt voortgewerkt.

De wettelijke regeling der Rijkspolitie zal insgelijks door U in behandeling kunnen worden genomen.

De velerlei eischen en uiteenloopende meeningen op Koloniaal gebied zijn niet zonder invloed gebleven op den toestand van ’s Rijks overzeesche bezittingen in Oost-Indie en op den gang van zaken aldaar. Mijne eerste zorg dient daarom aan de krachtige bevordering van het Staatsbelang in die gewesten te zijn gewijd, in dier voege dat daarbij tevens de rust en tevredenheid der Indische volken gewaarborgd blijven. Waar daartoe gelegenheid bestaat, zonder andere belangen te krenken, zal Ik tevens gaame medewerken tot ontwikkeling van landbouw en nijverheid door particulieren. Met leedwezen heeft Mij het berigt vervuld eener vrij hevige aardbeving, die in Midden-Java talrijke offers geëischt heeft.

De toestand der West-Indische kolonien blijft over het algemeen bevredigend, ofschoon zich de behoefte aan aanvoer van arbeiders nog steeds in Suriname sterk doet gevoelen.

De overige werkzaamheden, die U wachten, zullen met de reeds vermelde voor Uwen ijver in het behartigen der U toevertrouwde belangen een ruim veld openen; mogen zij, door God gezegend, tot heil van het ons allen zoo dierbaar Vaderland strekken.

Ik verklaar de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Mijne Heeren!

De Koning heeft ons den last opgedragen in Zijnen naam deze Vergadering der Staten-Generaal te openen.

De naauwlijks aangevangene werkzaamheden der vorige zitting werden onverwachts gestaakt door den gewigtigen maatregel, dien Zijne Majesteit noodig heeft geoordeeld in het diepgevoeld besef van Zijne roeping om als Hoofd van den Staat, boven alle partijen verheven, de rigtige werking te verzekeren van de constitutionele instellingen, waaraan, naast de liefde van het Volk tot Oranje, het waarachtig heil des Vaderlands zoo ontwijfelbaar is verbonden.

Gebruik makende van Zijn grondwettig regt heeft de Koning, geheel instemmende met Zijne verantwoordelijke raadslieden, de Tweede Kamer der Staten-Generaal ontbonden, nadat meer en meer overtuigend was gebleken, dat de zamenstelling van dit deel der Volksvertegenwoordiging niet langer kon geacht worden te voldoen aan de behoefte van overeenstemming tusschen de onderscheidene Staatsmagten.

Op de roepstem des Konings is thans eene nieuwe Tweede Kamer gekozen, aan welke voortaan, binnen de grenzen van hares werkkring, de behartiging van ’s lands belangen zal zijn toevertrouwd.

Mijne Heeren, het is de hoop en het vertrouwen des Konings en tevens, wij betuigen het gaame, de opregte wensch van Zijne tegenwoordige Ministers, dat, na de jongste uitspraak van het kiesgeregtigde Volk, Regering en Vertegenwoordiging elkander, in de vervulling van hare grondwettige taak, door eendragtige zamenwerking het bereiken van een doel, het welzijn des lieven Vaderlands, mogelijk en gemakkelijk zullen maken.

Die eendragtige zamenwerking, waardoor geene onbelemmerde wisseling van gedachten, geene vrijmoedige uiting van overtuigingen wordt verhinderd, is niet slechts onmisbaar voor de bevordering der nationale zaak in het algemeen, maar ook noodig in het bijzonder voor de goede behandeling en afdoening der vele belangrijke onderwerpen, welke in den loop van deze zitting aan Uwe overwegingen zullen worden voorgelegd.

‘s Konings troonrede gaf U reeds een overzigt van de verschillende voorstellen, die op het gebied van binnenlandsch bestuur en van regterlijke, financiele en koloniale wetgeving aan Uwe beraadslaging zullen worden aangeboden. Uwe bijeenkomst zal al aanstonds hoofdzakelijk moeten besteed worden aan het onderzoek en de vaststelling der Staatsbegrooting voor het eerstvolgend dienstjaar, alsmede aan de regeling van eenige spoed eischende aangelegenheden; daama zullen andere niet minder gewigtige wets-ontwerpen Uwe ijverige bemoeijingen vorderen.

De Regering treedt dan met U, Mijne Heeren, deze zitting in onder het verblijdend uitzigt, dat de nieuwe zamenstelling der Tweede Kamer aan ‘s Konings geopenbaarde bedoelingen zal beantwoorden en, onder Hoogeren zegen, heilzame uitkomsten zal opleveren voor de welvaart en den bloei van het Rijk en van zijne kolonien.

Mogen tot dat einde ons aller gemeenschappelijke pogingen voortdurend het kenmerk dragen van wederkeerig vertrouwen en welgemeend overleg, en mogen wij zoo te zamen, met eerlijke en getrouwe naleving der Grondwet, aan de natie, wier zedelijke en stoffelijke belangen wij geroepen zijn voor te staan, het bewijs en tegelijk den waarborg schenken, dat Nederland wordt bestuurd op den grondslag van duurzame overeenstemming tusschen Regering en Volksvertegenwoordiging!

In naam des Konings verklaren wij deze Vergadering der Staten-Generaal te zijn geopend.

Mijne Heeren!

Ik waardeer het voorregt Mij wederom te midden der Vertegenwoordigers van het Nederlandsche Volk te bevinden.

Heeft Mijn Huis sedert eeuwen lief en leed met dat Volk gedeeld, die banden zijn door Onze grondwettige instellingen bevestigd. Zij zullen door eendragtige zamenwerking voor hetgeen het heil des Vaderlands gebiedt meer en meer versterkt worden.

Nederland heeft de zegeningen des vredes mogen blijven genieten, terwijl een oorlog op onze grenzen was uitgebarsten, en Ik verheug Mij te kunnen betuigen dat onze betrekkingen tot de buitenlandsche Mogendheden, ook gedurende dien oorlog, steeds de blijken gedragen hebben eener gewenschte wederzijdsche goede verstandhouding.

Hoe bevredigend deze verklaring zijn moge, in dezen veel bewogen en ernstigen tijd behoort ons volksbestaan, naast God, in zich zelven zijn hechtsten steun te zoeken.

De oprigting van vrijwillige vereenigingen tot gemeenschappelijke oefening in den wapenhandel heb Ik als blijk van den nationalen geest met genoegen gezien.

Een gewijzigd ontwerp van wet op de schutterijen zal eerlang aan U ter overweging worden aangeboden, met het doel om ‘s lands weerbaarheid te versterken.

Ik verheug Mij de goede getuigenis te kunnen herhalen, welke Ik steeds in Uw midden mogt afleggen omtrent de wijze waarop zee- en landmagt, zoo wel hier te lande als in de overzeesche bezittingen, hunne moeijelijke taak vervullen.

Terwijl Ik met diep leedgevoel gewaag van de talrijke offers, welke de heerschende epidemische ziekte in ons Vaderland heeft geëischt, mag Ik de hoop voeden dat zij weldra een einde zal nemen.

Ik vlei Mij met de verwachting, dat de toepassing van krachtige maatregelen, die elders tot bestrijding der veeziekte doeltreffend werden bevonden, ook hier met gewenscht gevolg zal plaats hebben.

Met voortdurende en levendige belangstelling wordt het onderwijs, zoo openbaar als bijzonder, door Mij gadegeslagen. Een voorstel van wet tot regeling van het hooger onderwijs zal U, zoo Ik vertrouw, in den loop dezer zitting worden aangeboden.

Handel, scheepvaart en nijverheid hebben den invloed ondervonden der drukkende omstandigheden, waarin Europa gedurende de laatste maanden verkeerde.

De wijze, waarop zij die gebeurtenissen hebben doorgestaan, getuigt van hunne levenskracht en opent het vooruitzigt op de toenemende ontwikkeling dier bronnen van volkswelvaart.

De tentoonstelling in de hoofdstad bewijst den vooruitgang der nationale nijverheid in verschillende harer vakken.

De uitkomsten van den oogst, hoezeer voor enkele gewassen met onvoordeelig, waren over het algemeen in het jaargetijde, dat nu ten einde spoedt,slechts middelmatig.

Wat de visscherijen betreft, kan het jaar onder de meest voordeelige worden gerekend.

Zoowel van rijkswege als door zamenwerking van particuliere krachten werden werken van openbaar nut ijverig voortgezet of voltooid.

De toestand van’s Rijks geldmiddelen laat toe, zonder buitengewone maatregelen noch vermeerdering van lasten, in alle eischen der dienst te voorzien, de uitgaven voor onze weerbaarheid benoodigd, te bestrijden en met den aanleg der Staatsspoorwegen geregeld voort te gaan.

De invoering der nieuwe regterlijke inrigting wordt ijverig voorbereid.

De ontwerpen tot vaststelling van een nieuw Wetboek van Strafvordering zullen U andermaal worden voorgelegd en in den loop dezer zitting door die tot herziening van het Wetboek van Burgerlijke Regtsvordering worden gevolgd. Ook de aanbieding van eene nadere voordragt tot afkoopbaarstelling der tienden kan spoedig worden te gemoet gezien. De toestand van Nederlandsch Indie wekt meer dan ooit Mijne bijzondere belangstelling. Een mild, regtvaardig en krachtvol bestuur, gegrond op de handhaving van Ons Hoog gezag en op de eerbiediging van de gebruiken en instellingen der Volken onder Onze heerschappij geplaatst, zal hun vertrouwen in de Nederlandsche Regering bevestigen.

Bij de zorg voor de instandhouding der Rijksinrigtingen van landbouw en nijverheid zullen aan den bijzonderen ondernemingsgeest nieuwe uitwegen worden geopend.

In West-Indie openbaart zich van lieverlede de gunstige invloed der emancipatie op de zedelijke en stoffelijke belangen der bevolking; deze blijven echter nog in hooge mate afhankelijk van den aanvoer van arbeiders.

Het nieuw ingevoerde regeringsreglement in de kolonien schijnt aanvankelijk voldoende uitkomsten te beloven.

De behandeling van meer andere voorstellen, aan Uwe overweging te onderwerpen, zal het gewigt van de werkzaamheden der wetgevende magt in dit zittingsjaar nog verhoogen.

Mogen zij, door Gods zegen bekroond, tot duurzaam heil van het Vaderland strekken.

Ik verklaar de gewone vergadering der Staten-Generaal geopend.

Mijne Heeren!

Aangenaam is het Mij, U te kunnen mededeelen, dat onze betrekkingen met andere Mogendheden steeds van zeer vriendschappelijken aard zijn.

Aan de belangen van het verkeer, den handel en de scheepvaart met het buitenland wijdt Mijne Regering steeds hare zorgen.

Zee- en Landmagt beantwoorden, zoo hier te lande als in de Overzeesche bezittingen, loffelijk aan hare roeping.

De door de Zeemagt in vereeniging met die van andere Mogendheden roemrijk volbragte expeditie in Japan tegen den Vorst van Nagato heeft veel bijgedragen om de betrekkingen met dat land op een beteren voet te brengen.

De toestand onzer Overzeesche bezittingen is over het algemeen gunstig. Ik betreur dat Midden-Java door aardbevingen werd geteisterd.

De nieuwe reglementen op het beleid der regering moeten ter bevordering van den bloei en de welvaart van Suriname en Curaçao strekken.

In dit zittingjaar zullen U ter overweging worden aangeboden wets-ontwerpen tot regeling zoo der drukpers in Oost-Indie als van onderscheiden onderwerpen, met landbouw- en rijverheidsondernemingen in die gewesten in verband.

Het is een verblijdend verschijnsel, dat niet alleen van Rijkswege, maar te gelijk door provincien, gemeenten, waterschappen en bijzondere vereenigingen met grooten ijver voor werken van algemeen nut wordt gezorgd; die, welke aan de hoofdstad een nieuwen, beteren weg naar zee moeten openen, zijn in gang; het corps van den waterstaat kwijt zich bij voortduring loffelijk van zijne taak.

De aanleg der Staatsspoorwegen ondervindt geen vertraging. Nieuwe baanvakken werden in den loop van dit jaar in dienst gesteld, en binnen kort kan de opening van andere gedeelten, ook voor internationaal verkeer van regtstreeksch belang, worden te gemoet gezien. De uitkomsten der aanvankelijke exploitatie zijn over het algemeen gunstig.

Bijzondere ondernemingen dragen tot uitbreiding onzer spoorverbindingen krachtig bij. De opening eener internationale lijn, welke onlangs plaats had, zal weldra door die van andere lijnen, waarmede ons net nieuwe aansluiting aan vreemde banen zal erlangen, worden gevolgd.

De milde bepalingen van het telegraaphverdrag, te Parijs, ook met medewerking van Nederland, tot stand gebragt, zullen, naar Ik verwacht, tot uitbreiding van het internationaal telegraphisch verkeer in groote mate bijdragen.

De oogst is beter geweest dan de strenge winter en de buitengewoon drooge voorzomer lieten vermoeden.

Met leedwezen vernam Ik het ontstaan eener gevaarlijke ziekte onder het rundvee in eene onzer provincien. Tot stuiting van haren voortgang zijn maatregelen genomen, en zal voor andere, zoo noodig, Uwe medewerking ingeroepen worden.

De opbrengst der zee- en riviervisscherijen was over het algemeen zeer bevredigend.

Onze nijverheid blijft zich aanhoudend uitbreiden en vooruitgaan.

Aan den handel zullen de in een ander werelddeel herstelde vrede en de onlangs door Mij gesloten verdragen te stade komen.

De verschillende instellingen van onderwijs beantwoorden naar vermogen aan hare gewigtige roeping; doch bij de steeds klimmende eischen, waaraan zij te voldoen hebben, is gestadige ontwikkeling pligt. Aan het middelbaar onderwijs, meer en meer in werking getreden, wordt met ijver deel genomen.

De ontwerpen van wet tot regeling der schutterijen, der inkwartiering en andere zullen U op nieuw worden voorgelegd.

De aan het Wetboek van Burgerlijke Regtsvordering nog ontbrekende ontwerpen zullen spoedig de andere volgen. Eene wet tot regeline der Rijkspolitie is ontworpen, ten einde in den loop dezer zitting aan U te worden voorgedragen.

De toestand van ’s Rijks geldmiddelen is gunstig, en laat toe dat in alle eischen der dienst voorzien en met schulddelging voortgegaan worde. De afschaffing der plaatselijke accijnsen zal niet vorderen dat nieuwe lasten ten behoeve der schatkist worden opgelegd.

Mijn vurige wensch, Mijne Heeren, is dat onze overleggingen, onder Hoogeren zegen, strekken mogen ter bevordering der welvaart van het Vaderland.

Ik verklaar de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Mijne Heeren!

Met dankbaarheid jegens de Voorzienigheid kan Ik bij de opening dezer zitting den toestand des vaderlands in het algemeen gunstig noemen. De betrekkingen met de andere Mogendheden bleven op den meest gewenschten voet.

De Zee- en Landmagt, zoo in het moederland als in de overzeesche bezittingen, geven voortdurend redenen van tevredenheid. Hoewel de toestand van Oost-Indie in vele opzigten bevredigend is, heeft echter tot Mijn groot leedwezen eene hevige ziekte Java geteisterd. Het ophouden daarvan spoedig te vernemen, is Mijn levendige wensch. De gevolgen van de vrijverklaring der slaven in onze West-Indische kolonien zijn, met het oog op hetgeen elders na gelijken maatregel plaats had, aanvankelijk niet ongunstig.

Aan Uwe overwegingen zullen de reglementen op het beleid der regering in de kolonien Suriname en Curacao weder worden onderworpen. Tot vaststelling der tarieven van in-, uit- en doorvoer -in Nederlandsch-Indië en tot regeling van onderscheiden onderwerpen, welke met landbouwen nijverheidsondernemingen daar te lande in verband staan, zal Ik Uwe medewerking inroepen.

Op het gebied der openbare werken wordt voortdurend groote ontwikkeling waargenomen; in verband daarmede breiden zich de diensten uit, die het corps van den Waterstaat te bewijzen heeft en met ijver volbrengt; eene hervorming van dezen gewigtigen tak van bestuur is overeenkomstig de tegenwoordige eischen voorbereid.

De aanleg der Staatsspoorwegen wordt regelmatig voortgezet. Het verkeer op die gedeelten, welke voor de dienst zijn geopend, overtreft de verwachting. Ten behoeve van de aansluiting onzer spoorwegen aan buitenlandsche lijnen zijn met de naburige Staten overeenkomsten tot stand gebragt. Aan de uitbreiding van het Nederlandsche spoorwegnet, ook nu weder door concessien voor nieuwe verbindingen bevorderd, moet verdubbelde zorg voor waterwegen en havens beantwoorden.

Met voldoening zie Ik, dat de uitvoering der wet van Middelbaar Onderwijs allerwege levendige deelneming en medewerking ontmoet.

De oogst heeft, over het algemeen, hoewel niet rijk, betere uitkomsten opgeleverd dan men vermoed had. Die van de zee-, rivier- en kustvisscherijen waren voordeelig, hoewel zware stormen smartelijke offers hebben geëischt.

Onze Nijverheid blijft krachtig vooruitgaan.

Ofschoon de oorlogstoestand, waarin enkele landen verkeerden, uit den aard der zaak, ongunstig op den Handel moest terugwerken, is het echter een verblijdend verschijnsel, dat de aanbouw van zeeschepen toeneemt.

De ontwerpen van wet tot regeling van het geneeskundig Staatstoezigt, van de schutterijen en van de inkwartieringen zullen U op nieuw worden voorgelegd.

Ook de ontwerpen ter vervanging van het bestaande Wetboek van Strafvordering zullen U weder worden aangeboden.

De toestand onzer geldmiddelen laat toe, dat in de behoeften van de dienst voorzien en met schulddelging voortgegaan kan worden.

De ontwerpen van wet, welke in verband staan met eene geheele afschaffing der plaatselijke accijnsen, en andere van financielen aard kunnen door U worden te gemoet gezien.

De regeling van ’s Rijks algemeene comptabiliteit zal mede in deze zitting bij U in overweging worden gebragt.

Moge, Mijne Heeren, de volvoering der gewigtige taak, tot welke dit zittingjaar ons roept, onder den Goddelijken zegen, ten meesten nutte des Vaderlands strekken!

Ik verklaar de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Mijne Heeren!

De voldoening waarmede Ik Mij in Uw midden bevinde, is gepaard met dankbaarheid voor het vele goede, dat aan ons land in het vorig jaar weder mogt te beurt vallen.

De vriendschappelijke betrekkingen met de andere Mogendheden bleven ongestoord. De goede verstandhouding met Belgie werd door de onlangs gesloten tractaten op breeden, hechten grondslag gevestigd.

Zee- en Landmagt beantwoorden, zoo in het Moederland als in de Overzeesche bezittingen, loffelijk aan hare roeping. De weerbaarheid des lands moet worden verhoogd door de nieuwe regeling der Schutterijen, waarvan het ontwerp U zal worden voorgelegd.

De aanleg van Spoorwegen op Java zal nieuw leven en vertier, ook onder de inlandsche bevolking, verspreiden.

De negerbevolking in onze West-Indische bezittingen heeft aanvankelijk blijk gegeven, hare vrijverklaring op prijs te stellen.

Onder de wets-ontwerpen, welke onze Kolonien betreffen en aan Uwe beraadslaging zullen onderworpen worden, behooren die tot regeling van het beheer en de verantwoording der Indische geldmiddelen en die tot vaststelling der reglementen op het beleid der regering in West-Indië.

Bij de toenemende bevolking des Rijks vordert artikel 77 der Grondwet, dat het getal leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal worde vermeerderd.

Oprigting van instellingen van Middelbaar Onderwijs, in overeenstemming met de wet, wordt ijverig voorbereid.

Ter voorziening in de opleiding van hen, die zich voor Indie bestemmen, moogt Gij eene voordragt verwachten.

De ontwerpen tot regeling van het Geneeskundig Staatstoezigt zullen U weder worden voorgelegd.

De Landbouw schijnt zich in het algemeen over eene ruime opbrengst te mogen verheugen. Ook waren de uitkomsten der zee-, rivier- en kustvisscherijen in menig opzigt bevredigend.

De vooruitgang onzer Nijverheid is blijkbaar.

Het gebied der werken van algemeen nut, van Rijkswege of door provincien, gemeenten en andere besturen of vereenigingen ondernomen, breidt zich steeds uit.

Het plan der Staatsspoorwegwerken voor het volgende jaar zal U worden onderworpen. Binnen kort kan, krachtens de regeling der exploitatie, in de vorige zitting tot stand gebragt, de dienst gedeeltelijk worden geopend. Voor den bouw van lijnen, welke het net zullen aanvullen, zijn concession verleend of in overleg.

Van de wetten, welke strekken moeten om de wet op de Regterlijke Inrigting in werking te kunnen brengen, zullen U de ontwerpen ter vervanging van het tegenwoordig Wetboek van Strafvordering, spoedig worden aangeboden. Het ontwerp van een nieuw Wetboek van Burgerlijke Regtsvordering nadert zijne voltooijing.

De toestand van ’s Rijks geldmiddelen blijft gunstig. Hoewel tot krachtige voortzetting van den aanleg der Staatsspoorwegen grootere sommen dan de gewone worden gevorderd, kan daarin worden voorzien, zonder tot buitengewone maatregelen de toevlugt te nemen, en zonder het amortiseren van schuld te staken.

Onderscheidene wets-ontwerpen betrekking hebbende tot het plan eener geleidelijke herziening van ons belastingwezen, zullen U worden voorgesteld.

Moge de vervulling der taak, welke U, Mijne Heeren, in dit zittingsjaar wacht, onder Gods zegen, tot heil van het Vaderland strekken!

Ik verklaar de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Mijne Heeren!

Met voldoening vinde Ik Mij wederom te midden van de Vertegenwoordigers van Mijn Volk, en tot gewenschte mededeelingen over ons Vaderland in staat.

Mijne betrekking met andere Mogendheden is voortdurend die van vriendschappelijke verstandhouding. Zee- en Landmagt kwijten zich loffelijk van hare taak.

In het bijzonder komt deze lof aan de Zee- en Landmagt in Neêrlandsch Indië toe, die, vaak onder zware beproeving, bij het bedwingen van het Rijk van Banjermassin haren roem op nieuw hebben gehandhaafd. Indië heeft aanspraak op onze hartelijke zorg; Ik reken op Uwe ijverige medewerking tot verbetering zoowel van onderscheidene instellingen en wetten, als tot ontwikkeling der middelen van gemeenschap; en vooral ook om het beheer en de verantwoording der Koloniale geldmiddelen behoorlijk te regelen.

De voorzieningen, welke in een ander deel onzer Overzeesche bezittingen de afschaffmg der slavernij eischt, zijn of worden genomen.

Gij moogt een ontwerp der reglementen op het beleid der regering in de West-Indische Kolonien te gemoet zien.

Bij deze en zóóvele andere gewigtige werkzaamheden zal de voorlichting van den onlangs nieuw ingestelden Raad van State aan Mijn bestuur grootelijks te stade komen.

Het Volksonderwijs gaat vooruit; hetgeen ter vorming van onderwijzers thans gedaan wordt moet daarop krachtigen invloed uitoefenen.

Na de regeling van het Middelbaar onderwijs zal de opleiding van hen die zich voor Indië bestemmen, en voorts het Hooger onderwijs ons gemeen overleg vorderen.

Landbouw en Zeevisscherijen gaven aanvankelijk goede uitkomsten.

De oogst belooft meer dan middelmatig te zullen zijn.

Op de algemeene tentoonstelling van nijverheid en kunst te Londen bekleedt Nederland eene waardige plaats. Zij getuigt van vooruitgang in vele takken onzer industrie.

Onder de publieke werken, welke de nationale welvaart moeten verhoogen, blijft de aanleg der ijzeren staatsbanen en van betere waterwegen naar Zee onafgebroken Mijne aandacht trekken. Wat de eerste betreft, zullen enkele stukken in het aanstaande jaar denkelijk voor de dienst geopend, en zal U eene voordragt tot regeling der exploitatie onderworpen worden.

Hetgeen aan het in werking komen der wet op de regterlijke inrigting dient vooraf te gaan, wordt voorbereid, met al den spoed dien de omvang en het gewigt van den arbeid gedoogen.

De toestand van ’s Rijks geldmiddelen is bij voortduring gunstig. Zij laten toe, dat, ondanks de uitgaven voor de spoorwegen en de emancipatie der slaven, schulddelging voortgezet en aan de groote waterwegen naar Zee begonnen worden.

Het plan eener geleidelijke herziening van ons belastingstelsel, waarbij de belangen der gemeenten in het oog zijn gehouden, zal U worden medegedeeld. Eenige van de daartoe vereischte wets-ontwerpen zijn gereed; aan andere wordt voortgewerkt.

Gij wordt, Mijne Heeren! tot gewigtige beraadslagingen geroepen, die het gemeen overleg, onder Gods zegen, tot afdoende en heilzame besluiten brengen.

Ik verklaar de gewone Vergadering der Staten-Generaal geopend.

Mijne Heeren!

Dankbaar erken Ik het voorregt, bij de opening van deze Vergadering, wederom tot gunstige mededeelingen omtrent de aangelegenheden van het Vaderland in staat te zijn. -Wel hebben in den laatsten winter eenige provincien de noodlottige gevolgen van ijsgang en overstrooming ondervonden, en hoog steeg de nood, in de geteisterde streken, doch de zucht om wel te doen, aan het Nederlandsche Volk zoo eigen, en de menschlievende belangstelling, zoo in als buiten Europa ondervonden, hebben veel leeds kunnen verzachten en tot het vergoeden der geledene schade krachtig bijgedragen. Ik stel die uitmuntende bewijzen van hulpvaardigheid en menschenmin op hoogen prijs, en voel Mij gedwongen, dit ook bij deze gelegenheid openlijk uit te spreken.

Het is Mij aangenaam te kunnen verklaren, dat de betrekkingen van Nederland met de andere Mogendheden op den meest gewenschten voet blijven. – Met België is eene overeenkomst tot stand gekomen, waardoor de wateraftappingen uit de Maas aan eene billijke regeling worden onderworpen. Door de opheffing van belemmerende formaliteiten wordt ook hier te lande getracht het internationaal verkeer te bevorderen.

Ik verheug Mij, dat de Zee- en Landmagt zich, bij voortduring, door een uitmuntenden geest onderscheiden, en met ijver voortgaan zich voor hare gewigtige roeping te bekwamen. – De middelen, door U verleend om de weerbaarheid des lands te versterken, worden met de meeste zorg aangewend. Na de aanneming der wet op de Nationale Militie houdt men zich bezig met de zamenstelling van de wet op de Schutterijen.

De toestand onzer Overzeesche Bezittingen is over het algemeen gunstig. Enkele gewesten werden door hevige rampen getroffen. Vele menschenlevens gingen daarbij verloren. Ook bij die gelegenheid is het op nieuw gebleken, hoe zeer de band van wederkeerige belangstelling Nederland met zijne Kolonien vereenigt. – Het is te betreuren, dat de opstand in de Zuiden Ooster afdeeling van Borneo nog niet onderdrukt is, en inspanning van krachten blijft vorderen. Wanneer Ik echter let op de vernieuwde blijken van dapperheid en trouw, door de Zee- en Landmagt gegeven, mag lk de toekomst met vertrouwen te gemoet zien.

Voor de West-Indische Kolonien blijft de opheffmg der slavernij eene zaakvan hoog gewigt; het ontwerp daartoe betrekkelijk zal weldra aan Uwe overwegingen worden onderworpen. Ook andere wets-ontwerpen, de Kolonien betreffende, zullen worden aangeboden.

Wanneer lk verder het oog sla op de Binnenlandsche aangelegenheden, dan geven ook deze, in velen opzigte, stof tot tevredenheid.

Ofschoon de toestand van den Scheepsbouw nog niet is verbeterd, is het getal schepen in de vaart niet afgenomen. De Scheepvaart bleef op dezelfde hoogte. De in-, uit- en doorvoer neemt gedurig toe, alhoewel voor het tegenwoordige de verwikkelingen in Noord-Amerika daarop ongunstigen se invloed uitoefenen.

De ontwerpen der Geneeskundige Wetten zijn gereed, en zullen weldra bij Uwe Vergadering worden ingediend. Met uitzondering van een algemeen en belangrijk voedingsmiddel, geeft de oogst bevredigende uitkomsten.

De overweging van het gewigtig onderwerp van de afkoopbaarstelling der Tienden heeft tot eene voordragt van wet geleid, die eerlang Uwer Vergadering zal worden aangeboden.

Kunsten en Wetenschappen blijven bloeijen. De onlangs in Noord-holland gehouden tentoonstelling heeft sprekende bewijzen gegeven van vorderingen in de Nijverheid.

De werking der Wet op het Lager Onderwijs geeft gunstige uitkomsten. De regeling van het Middelbaar Onderwijs wordt in gereedheid gebragt. Het is Mij aangenaam te kunnen mededeelen, dat de veelvuldige voorbereidende werkzaamheden voor den aanleg van Spoorwegen thans zoo verre gevorderd zijn, dat zij eene onvertraagde uitvoering doen verwachten. Van het meerendeel der lijnen is de rigting reeds aangewezen. Met enkele kunstwerken zal eerlang een aanvang worden gemaakt. Het laat zich aanzien, dat zonder onverhoopte belemmering een aanzienlijk deel dier werken in het aanstaande jaar tot stand zal komen.

Het kan geene bevreemding wekken, dat de belangrijke dijkbreuken buitengewone uitgaven zullen vorderen. Zoo ter voorziening hierin, als ter tegemoetkoming van de dijksdistricten, zullen U voorstellen gedaan worden.

De inachtneming der grondwettige verhouding tusschen Kerk en Staat blijft een onderwerp Mijner zorgen. Een Wets-ontwerp tot opheffing der Staats-Collatien in de Hervormde Kerk zal aan Uwe overwegingen worden voorgesteld, en even zoo een ontwerp betreffende Kerkelijke pensioenen.

Voordragten van Wet tot uitvoering der nieuwe Regterlijke Inrigting worden voorbereid. Reeds naderen de ontwerpen van een nieuw Wetboek van Strafvordering en van eene nieuwe Regterlijke Indeeling des Rijks hunne voltooijing. Het tijdstip intusschen, waarop de eerst in de maand Mei van dit jaar door de Wetgevende Magt vastgestelde Regterlijke Inrigting zou moeten in werking komen, zal nadere regeling behoeven.

De staat van ’s Rijks Financien is bij voortduring, over het algemeen, gunstig te noemen. Terwijl elders de omstandigheden het aangaan van geldleeningen hebben noodzakelijk gemaakt, mogten wij op den weg van schulddelging voortgaan. De opbrengst der middelen was voldoende.

Eerlang zal een wets-ontwerp op het beheer der Kroon-Domeinen aan Uwe beoordeeling onderworpen worden.

Ook de herziening van het Tarief van In- en Uitgaande Regten zal op nieuw in deze zitting worden voorgebragt.

Vele en belangrijke onderwerpen wachten alzoo Uwe beraadslagingen. Gewigtig is wederom de taak, die Gij te vervullen hebt. Eén zij en blijve daarbij aller doel: de bevordering der ware belangen van het dierbaar Vaderland.

Moge daartoe Gods onmisbare zegen op Uwe overleggingen rusten!

Ik verklaar de gewone Vergadedng der Staten-Generaal geopend.