Leden der Staten-Generaal,

Te midden van U, Leden der Staten-Generaal, kan Ik den toestand des Lands, al stemt veel tot erkentelijkheid, niet onverdeeld gunstig heeten.

De economische crisis, die zich over de geheele wereld doet gevoelen, heeft ook zoowel in het Rijk in Europa als in de overzeesche gewesten tot ernstige gevolgen voor het bedrijfsleven geleid. Hier te lande maken in het bijzonder verschillende takken van onzen land- en tuinbouw moeilijke tijden door. Groote krachtsinspanning en wijs beleid zullen met Gods hulp moeten voeren naar betere tijden.

Onder de voorzieningen, welke zullen moeten worden getroffen om de moeilijkheden te overwinnen, treedt de hervorming van de economische voorlichting op den voorgrond. Daar echter de crisis de geheele menschheid drukt, is zelfs van de best voorbereide en ten uitvoer gelegde maatregelen weinig vrucht te verwachten, indien zij niet door oprechte intemationale samenwerking in hun kracht worden versterkt. Ook met het oog hierop blijft Mijn voortdurende aandacht gericht op het bevorderen van betere internationale verhoudingen. De zeer vriendschappelijke aard van betrekkingen, die wij met andere Mogendheden onderhouden, vormt voor dit streven den onmisbaren grondslag.

Een donkere schaduw wordt door de ingetreden crisis geworpen over den toestand van ’s Rijks financiën. Niet alleen zal het gunstig verloop van de opbrengst der middelen, zooals dit in de laatste jaren werd gezien, een einde nemen, maar ook van een normale stijging der middelen zal eerlang geen sprake meer kunnen zijn. Anderzijds zullen de natuurlijke oorzaken, welke tot een normale stijging der uitgaven leiden, haar werking onverzwakt blijven behouden. Naast voortgezette versobering van ’s Rijks dienst door reorganisatie, zal daarom buitengewone beperking in het nemen van maatregelen, welke offers van ’s Rijks schatkist vergen, in de naaste toekomst plicht zijn.

In Nederlandsch-Indië openbaren de gevolgen van de crisis zich reeds in een sterke daling van de opbrengst der landsmiddelen. De uiterste zorg zal vereischt zijn om het evenwicht in de Indische begrooting te bewaren zonder de grondslagen van welvaart en volksontwikkeling aan te tasten.

Verschillende ontwerpen van wet zullen bij U aanhangig worden gemaakt.

Naast andere ontwerpen van justitieelen aard zal U een voorstel van wet betreffende de rechtsverhoudingen ten aanzien van handelsagenten en handelsreizigers worden aangeboden.

Een voorstel tot wijziging van het reeds eerder ingediend ontwerp van een cursuswet zal U spoedig bereiken.

Een ontwerp van wet tot herziening van de Lager Onderwijswet 1920, zal, naar Ik vertrouw, nog in dit zittingsjaar bij U worden ingediend.

Een wetsontwerp betreffende de rechtspositie der militairen kan spoedig worden tegemoet gezien.

Blijvende aandacht wordt geschonken aan de spoedige totstandkoming van verbeteringen in de wegen te land en te water en thans in het bijzonder aan den bouw van vaste bruggen over onze groote rivieren.

Een wetsontwerp inzake de bedrijfsraden nadert zijn voltooiing. Tegelijk daarmede zal worden ingediend een in ontwerp gereed zijnd voorstel betreffende de publiekrechtelijke regeling van de collectieve arbeidsovereenkomsten. Voorts zijn ontwerpen voor een nieuwe Veiligheidswet en voor een wijziging van de Stuwadoorswet voorbereid.

De ontwikkeling van de staatkundige verhoudingen in Nederlandsch-Indië vordert bij voortduring aandacht.

De invoering van de bestuurshervorming heeft over geheel Java en Madoera haar beslag gekregen. De geleidelijke doorvoering van die hervorming in de buitengewesten is in voorbereiding.

Het overleg omtrent wetgevende maatregelen om principieele beperking te brengen in het stelsel van arbeidsovereenkomsten onder strafbedreiging is zoover gevorderd, dat een desbetreffende ontwerp-ordonnantie eerlang in Indië in openbare behandeling zal kunnen komen.

De economische toestand van Suriname, welke ook den terugslag ondervindt van de daling der marktprijzen van de voornaamste landbouwvoortbrengselen van het gewest, blijft gedrukt. Die van Curaçao geeft reden tot voldoening.

Met den wensch, dat God Zijn zegen aan Uwen arbeid moge schenken, verklaar Ik de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Leden van de Staten-Generaal,

Weder in Uw midden vertoevend, gevoel Ik dankbaarheid voor de zegeningen, waarmee ons volk ook in het afgeloopen jaar is omringd en die ons de moeilijkheden en zorgen, welke overblijven, met te meer moed en vertrouwen doen onder het oog zien.

De algemeene toestand van het Land geeft in menig opzicht stof tot voldoening.

Het voortschrijdend economisch herstel buiten onze
grenspalen heeft, ondanks de kunstmatige belemmeringen in het internationaal ruilverkeer, een gunstigen invloed op handel en nijverheid. Een deel der scheepvaart lijdt echter bij voortduring
onder een te veel aan scheepsruimte op de wereldmarkt.

De toestand van land- en tuinbouw stemt tot erkentelijkheid. Wel is waar stelde de fruitteelt te leur, maar zoowel de omvang en de hoedanigheid van den oogst, als de prijzen der producten mogen bevredigend heeten. Langs den weg van ontwatering en ontginning wordt met kracht verhooging van het voortbrengingsvermogen van den bodem bevorderd.

De financieele toestand blijft tot soberheid manen, niet het minst omdat de zware lasten, door de verschillende publieke lichamen op de bevolking gelegd, een duurzame verbetering van den economischen toestand belemmeren.

De betrekkingen, welke wij met de andere Mogendheden onderhouden, zijn van den meest vriendschappelijken aard. Met eenige Mogendheden werden arbitrage- en verzoeningsverdragen gesloten. Onze aandacht blijft op dit belangrijk onderwerp gevestigd.

Betreurende, dat de pogingen om tot internationale vermindering van bewapening te geraken niet sneller tot tastbare resultaten vermogen te leiden, begroet Ik met voldoening de toenemende internationale samenwerking op velerlei, in het bijzonder ook op economisch gebied.

Een voorstel tot toetreding tot het onlangs te Parijs geteekende verdrag tot uitbanning van den oorlog, waarin een nieuwe waarborg mag worden gezien voor de handhaving van den vrede, zal U binnenkort bereiken. Ik vertrouw, dat hernieuwde besprekingen met België zullen leiden tot een voor beide landen bevredigende uitkomst.

Naast de in het afgeloopen jaar ingediende en nog aanhangige wetsontwerpen, op welker afdoening wordt prijs gesteld, zullen eenige andere aan Uw oordeel worden onderworpen.

Daartoe behooren ontwerpen tot nieuwe regeling van de arbeidsovereenkomsten van kapiteins en van schepelingen, en tot wijziging van het huwelijksgoederenrecht.

Spoedige indiening is te verwachten van een wetsontwerp tot herziening van de Gemeentewet en van een voorstel tot technische wijziging van de Armenwet. Een ontwerp in zake het pachtcontract is in vergevorderden staat van voorbereiding.

Te gemoet gezien kunnen worden ontwerpen van een natuurbeschermingswet en van een monumentenwet.

Een voorstel tot herziening van de financieele verhouding tusschen het Rijk en de gemeenten zal Uw aandacht vragen.

Wetsvoorstellen betreffende minimum loonen in de huisindustrie en betreffende de bescherming van jeugdige personen en vrouwen bij het verrichten van landbouwarbeid zijn in voorbereiding, evenals een voorstel van wet tot regeling der werkloosheidsverzekering.

De politieke toestand in Nederlandsch-Indië, hoewel voortdurende waakzaamheid vereischende, is, vergeleken bij dien van het vorige jaar, verbeterd. Het bedrijfsleven verheugt zich over het algemeen in een normalen bloei.

De economische ontwikkeling van Suriname, hoewel nog steeds onzeker, vertoont enkele lichtpunten, welke beloften voor de toekomst kunnen inhouden. De cultuur van Liberia-koffie blijft gunstige resultaten opleveren, de bauxietwinning ontwikkelt zich krachtig en het houtbedrijf vertoont een onmiskenbare opleving.

De economische opleving van Curaçao blijft aanhouden.

Met den wensch, dat Gods rijke zegen op Uw arbeid moge rusten, verklaar Ik de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Leden van de Staten-Generaal!

De plechtigheid van dit oogenblik heeft voor Mij eene meer dan gewone beteekenis.
Mijn beminde Dochter aan Mijne zijde te zien bij het openen van Uwe vergadering vervult Mijn hart met dankbaarheid jegens God, die Haar leven gespaard en Haar jeugd in zoo vele opzichten gezegend heeft.

Met erkentelijkheid gedenk Ik de wijze waarop ons volk heeft meegeleefd bij Haar intrede in het openbare leven.

De algemeene toestand van het land geeft in menig opzicht reden tot voldoening.

Dank zij voortschrijdende verbetering in de wijze van bedrijfsuitoefening en ontginning, neemt het voortbrengingsvermogen van land- en tuinbouw toe. Weinig loonende prijzen, bemoeilijking van den afzet in den vreemde en mingunstige weersgesteldheld leiden nochtans voor sommige takken van het bedrijf tot niet zeer bevredigende uitkomsten.

Door handel en nijverheid worden, ondanks verschillende moedgevende verschijnselen, nog steeds groote moeilijkheden ondervonden, niet het minst door de kunstmatige belemmeringen die aan het internationaal ruilverkeer worden in den weg gelegd.

De financiële toestand blijft zorgeischend, in de voornaamste plaats omdat de zware lasten, op de bevolking gelegd, de herleving der welvaart en de verruiming der werkgelegenheid vertragen.

Met deelneming gedenk Ik de slachtoffers van de ramp, die eenige maanden geleden opnieuw het oostelijk deel van ons land teisterde. De spoedige en milde hulp, die ook nu van vele zijden verleend werd, was Mij een oorzaak van vreugde.

Onze betrekkingen tot de andere Mogendheden bleven van den meest vriendschappelijken aard.

Ik vertrouw, dat het mogelijk zal zijn met den buurstaat België in een geest van onderlinge samenwerking een regeling te vinden in een voor beide landen aannemelijken zin van de vraagstukken, die door de verwerping van het verdrag van 3 April 1925 aan de orde zijn gebleven. Het samenstel dier vraagstukken is thans nog het voorwerp van een nader onderzoek hier te lande.

In de organen van den Volkenbond, in welks Raad ons land geroepen werd zitting te nemen, dragen de Nederlandsche vertegenwoordigers naar hun vermogen bij tot de ontwikkeling van de organisatie der volkerengemeenschap.

Van de resultaten der door den Volkenbond bijeengeroepen Economische Conferentie heb Ik met voldoening kennis genomen; het verheugt Mij vast te stellen, dat de aldaar aangegeven richtlijnen der economische politiek overeenkomen met die, welke door Nederland worden gevolgd. Naast de reeds aanhangige wetsontwerpen zullen eenige andere aan Uw oordeel worden onderworpen.

Daartoe behooren ontwerpen tot wijziging van het strafstelsel o.m. beoogende nadere voorzieningen betreffende de voorwaardelijke veroordeeling, invoering van de jeugdgevangenis en krachtiger bestrijding van de beroepsen gewoontemisdadigheid; een ontwerp strekkende tot wijzlging der bepalingen omtrent de ouderlijke macht en de voogdij; en een ontwerp houdende bepalingen betreffende den rechtstoestand der ambtenaren.

Een voorstel om de uitoefening van het kiesrecht te vergemakkelijken voor hen, wier beroep hen noopt ten tijde van de stemming buitenslands te vertoeven, zal U spoedig bereiken.

Aanhangig zullen worden gemaakt eene technische herziening van de Armenwet, en eene wijziging van de Gemeentewet, beoogende de samenwerking van naburige gemeenten te bevorderen.

Een ontwerp tot vervroeging van den datum waarop het zevende leerplichtjaar in werking zal treden, zal spoedig worden ingediend.

Een wetsontwerp tot verlaging der inkomstenbelasting zal U worden aangeboden, evenals een techifische wijziging van de vermogensbelasting en één der verdedigingsbelastingen, in hoofdzaak bedoelende aan ongegronde verschilpunten tusschen de bepalingen van die beide heffingen een einde te maken.

In aansluiting aan de in het achterliggende jaar tot stand gekomen Comptabiliteitswet zal eerlang het ontwerp van een Bedrijvenwet bij U worden ingediend.

De voorbereiding van de herziening der financieele verhouding tusschen het Rijk en de gemeenten, waaromtrent Mij kortgeleden het rapport der betreffende Staatscommissie heeft bereikt, is door de Regeering ter hand genomen.

Eene aanvulling van de wetgeving wordt voorbereid ten einde onder alle omstandigheden de mogelijkheid van het afsluiten van handelsverdragen te behouden en hierdoor het vrije ruilverkeer te bevorderen.

Binnenkort zal aan Uw oordeel worden onderworpen het ontwerp eener Wegenwet.

De indiening van een ontwerp-Electriciteitswet kan worden tegemoet gezien.

Voorstellen tot herziening van de Veiligheidswet en de Invaliditeitswet zijn in voorbereiding. De ten vorigen jare reeds aangekondigde herziening van de Ziektewet, welke aan de invoering van deze wet moet voorafgaan, zal Uwe vergadering spoedig bereiken.

Op Java en op de Westkust van Sumatra zijn betreurenswaardige onlusten voorgevallen, welke dank zij het doortastend optreden van bestuur, politie en leger spoedig werden bedwongen.

Aan het eigen Indische volksleven zijn deze onlusten vreemd.

Maatregelen zijn genomen om ook in de toekomst de bevolking tegen aanslagen op haar welvaart en veiligheid te beschermen.

Daamaast wordt, zooveel de geldelijke omstandigheden toelaten, de cultureele en welvaartspolitiek in Nederlandsch-Indië met kracht voortgezet.

Met belangstelling wordt uitgezien naar de vruchten, welke de kortgeleden voor Suriname aanvaarde maatregelen ten bate van dat overzeesche gebiedsdeel zullen afwerpen.

De economische toestand van Curaçao blijft gunstig.

Met den wensch, dat Gods milde zegen op Uwen arbeid moge rusten, verklaar Ik de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Leden van de Staten-Generaal,

Te midden van U, Leden der Staten-Generaal,
voel Ik Mij gedrongen uiting te geven aan ootmoedige erkentelijkheid voor den zegen, dien de Almachtige ook dit jaar over
Mijn dierbaar Volk heeft verspreid. Die zegen zij een spoorslag te meer voor alle deelen van het Rijk en zijne inwoners van elken landaard, om hunne beste krachten bij voortduring te blijven geven aan de vreedzame ontwikkeling van het hechte geheel van Moederland en Overzeesche Gewesten.

De betrekkingen, welke met de andere Mogendheden worden onderhouden, zijn van den meest vriendschappelijken aard.
Dat de hier te lande in het belang van den wereldvrede gehouden besprekingen tot overeenstemming hebben mogen leiden,
stemt tot groote voldoening. De verwezenlijking der plannen van den Volkenbond ter vreedzame oplossing van internationale geschillen zal door
Mij krachtig worden bevorderd, in de overtuiging, dat versteviging van de internationale rechtsorde den weg zal helpen banen tot gelijktijdige en wederzijdsche vermindering van bewapening.

Pogingen, die zouden kunnen leiden tot wegneming van de belemmeringen in het handelsverkeer tusschen de volkeren,
kunnen op Mijnen daadwerkelijken steun rekenen.

De wensch naar totstandkoming eener nieuwe regeling met België kon nog niet worden vervuld. Ik vertrouw, dat een juister begrip van de wederzijdsche rechten en behoeften, waartoe de gedachtenwisseling, die in het vorige zittingjaar plaats had, bevorderlijk kon zijn, het bereiken van overeenstemming ten goede zal komen.

De toestand van handel en nijverheid geeft in menig opzicht stof
tot dankbaarheid.

Niettegenstaande de oogst ook dit jaar over het algemeen niet onbevredigend mag heeten, zouden land- en tuinbouw zich breeder ontplooien, zoo de prijzen der voortbrengselen gelijken tred hielden met de productiekosten. Vertrouwd mag worden, dat de onlangs tot stand gekomen wettelijke maatregelen ter bevordering van onzen uitvoer heilzaam zullen werken op den afzet in het buitenland.

Op Uwe medewerking zal een beroep worden gedaan ter behandeling van de thans aanhangige wetsontwerpen, voorzoover zij daartoe, gewijzigd dan wel ongewijzigd, in aanmerking komen.

Het reeds ten vorigen jare aangekondigde ontwerp tot
herziening van het huwelijksvermogensrecht zal U thans spoedig bereiken; ook overigens zal vemieuwing van recht op onderscheiden gebied worden bevorderd.

Met krachtige bestrijding van de werkloosheid zal worden voortgegaan. Naar Ik vertrouw, zal het rapport der Staatscommissie voor de herziening van de Lager-Onderwijswet 1920 binnen niet te langen tijd worden ingediend. Met den meesten spoed zullen alsdan de vereischte voorstellen tot herziening van de Lager-Onderwijswet 1920 aanhangig worden gemaakt.

Het zal Mijn ernstig streven zijn het financleel evenwicht te handhaven. Daartoe zal op den weg van versobering van ’s Rijks dienst behooren te worden voortgegaan en zal voorzichtigheid geboden zijn ten opzichte van wettelijke maatregelen, welke lasten op ’s Lands schatkist kunnen leggen. De uitgaven voor leger en vloot zullen beperkt blijven tot het beslist noodige voor handhaving van de onzijdigheid en verdediging der onafhankelijkheid van den Staat.

Indiening van een wetsontwerp inzake de kanaalverbinding van Amsterdam met den Rijn wordt bespoedigd.

Een voorstel tot wijziging van de Zuiderzeesteunwet zal U worden voorgelegd.

De verbetering der wegen en rivierovergangen zal krachtig worden voortgezet.

Een wetsontwerp betreffende de publlekrechtelijke regeling der collectieve arbeidsovereenkomsten zal worden ingediend.

In voorbereiding is een wettelijke regeling omtrent de instelling van bedrijfsraden.

Herziening van de sociale verzekering zal worden ter hand genomen.

In voorbereiding is een wettelijke regeling der werkloosheidsverzekering. Overwogen wordt verbetering der economische voorlichting van nijverheid en handel.

Met den middenstand zal nog nauwer dan tot heden voeling worden gehouden.

Voortgezet wordt het onderzoek in hoeverre, zoolang het vrije ruilverkeer niet internationaal gehuldigd wordt, door een onderhandelingstarief de nadeelen voor een deel van onze nijverheid en landbouw van elders geheven beschermende invoerrechten zouden kunnen worden getemperd.

Ten aanzien van den politieken toestand in Nederlandsch-Indië blijft waakzaamheid geboden. Intusschen valt te wijzen op de teekenen van een veldwinnend overzicht, dat slechts door daadwerkelijke deelneming van alle groepen der bevolking aan het opbouwend werk der Overheid het algemeen belang in waarheid wordt gediend.

Het bedrijfsleven in Nederlandsch-Indië ondervond den terugslag der voor sommige landbouwproducten ongunstige verhoudingen op de wereldmarkt. De algemeene toestand kan niettemin bevredigend worden genoemd.

Op hetgeen in de laatste jaren op het gebied van de ontvoogding van Nederlandsch-Indië is verricht, wordt niet teruggekomen. Afgcscheiden van andere vereischten, zal aan de beginselen der ontvoogding in de sfeer van het centraal bestuur geen uitbreiding worden gegeven vóór en aleer de grondslagen van die ontvoogding zijn bevestigd door verdere uitvoering van de wet op de bestuurshervorming van 1922.

Aan die uitvoering zal met voortvarendheid worden gewerkt zoo door uitbreiding, over de verdere deelen van den Archipel, van het gebied, waarop haar beginselen toepassing vinden, als door eene krachtige toepassing van die beginselen binnen dat gebied.

De economische toestand van Suriname blijft emstige aandacht vorderen. Tegenover een voortgezette uitbreiding van de koffiecultuur en van de bauxietnijverheid staat een teruggang van de goud- en balatawinning. Ook voor de suikerrietteelt zijn de vooruitzichten minder gunstig.

Reden tot verheugenis biedt de voortschrijdende opbloei van Curaçao. Op een duurzame versterking van de ter plaatse aanwezige gezagsmiddelen tot handhaving van rust en orde blijft Mijne aandacht gevestigd.

Met de innige bede, dat God Uw arbeid mildelijk moge zegenen, verklaar Ik de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Leden der Staten-Generaal,

In Uw midden verkeerend, Leden van de Staten-Generaal, verheug Ik Mij, dat de toestand van ons volk in menig opzicht tot dankbaarheid stemt, al ontbreken de schaduwen niet.

Niet dan zeer geleidelijk voltrekt zich het economisch herstel. Inzinkingen blijven daarbij niet achterwege.

Handel en nijverheld, evenals een deel der scheepvaart,
ondervinden nog steeds de ongunst der tijden. De onstandvastige waarde der munteenheid in verschillende landen vertraagt de gezondmaking van het internationaal ruilverkeer.

De land- en tuinbouw wordt in verschillende van zijn takken bedreigd door ongewone, naar gehoopt mag worden tijdelijke, belemmeringen in den afzet van zijn producten elders. Er wordt met kracht naar gestreefd, dit euvel een einde te doen nemen.

Sedert Ik de laatste maal in Uw midden verkeerde, is een ernstige beproevmg over een deel van ons land gekomen. Een vriendelijke zonnestraal is in dit leed gevallen door de groote deelneming
in het lot der slachtoffers, die zich in wijden kring in woord en daad heeft geopenbaard. Deze uiting van nationale saamhoorigheid
heeft Mij met dankbaarheid vervuld, evenzeer als de toewijding, zoowel van burgerzijde als door het personeel van land- en zeemacht in de ure van het gevaar betoond.

De financieele toestand van het land blijft voortdurend zorg eischen. Verlichting van de lasten, op de bevolking gelegd, is een onmisbare voorwaarde voor een duurzame verbetering van den economischen toestand en is slechts mogelijk bij een zuinig beheer.

Op politiek gebled zal, in afwachting van het herstel van normale verhoudingen, de lijn, in den loop van het achterliggende zittingjaar uitgegestippeld, blijven gevolgd.

De betrekkingen, welke Wij met de andere Mogendheden
onderhouden, zijn van den meest vriendschappelijken aard. Het verheugt Mij, dat de Volkenbond door de toetreding van Duitschland aan beteekenis heeft gewonnen. Met verschillende Mogendheden worden besprekingen gevoerd over het sluiten van arbitrage- en verzoeningsverdragen.

Naast de in den loop van dit jaar aangekondigde maatregelen en wetsvoorstellen worden nog eenige andere voorbereid.

Daartoe behooren voorzieningen op het gebied der justitieele wetgeving; een wijziging van de Provinciale wet; een partieele herziening van de wettelijke bepalingen op de forensen; en eene wettelijke regeling van het handelsonderwijs.

Voorstellen tot het wegnemen van enkele onnoodige beperkingen
van de vrijheid op het gebied van het lager onderwijs zullen U binnenkort bereiken.

Een wetsontwerp zal worden ingediend ten einde de niet binnen het Rijk wonende Nederlanders, die daarvoor in aanmerking komen, naar billijke regelen te doen bijdragen in de inkomsten-, vermogens- en verdedigingsbelastingen, en de nalatenschappen van dezelfde personen te betrekken in de successiebelasting.

Tot bevordering van het behoud van natuurschoon zal U een voorstel worden aangeboden om zekere fiscale verzachtingen te verbinden aan eene vrijwillige beperking van het beschikkingsrecht over bepaalde landelijke eigendommen.

Voorstellen zullen worden gedaan tot wijziging en aanvulling onzer sociale wetgeving ten einde te geraken tot ratificatie van sommige ontwerpverdragen der Internationale Organisatie van den Arbeid. Invoering der Ziektewet ligt in het voornemen, nadat deze gewijzigd zal zijn in het bijzonder in dien zin, dat meer plaats wordt ingeruimd aan voorzieningen, welke uit het maatschappelijk leven opkomen.

De droevige ramp, die Nederlandsch-Indië heeft getroffen, heeft Mij met deernis vervuld. De gevoelens, die ook daarbij velen tot leniging van nood hebben bewogen, waren Mij een oorzaak van blijdschap. De steun, in donkere dagen wederzijds verleend, heeft den band tusschen het Moederland en Nederlandsch-Indië versterkt.

In het aanstaande voorjaar zal de nieuwe Indische Staatsregeling ten volle in werking treden. Het streven zal zijn de grootere zelfstandigheid in inwendige aangelegenheden, welke zij aan Nederlandsch-Indië geeft, zoo spoedig en zoo volledig mogelijk tot haar recht te doen komen. De ook in dit gebiedsdeel ter hand genomen welvaartspolitiek zal krachtig worden voortgezet, inzonderheid ten bate van de inheemsche bevolking. De te verwachten opening van een derde inrichting van hooger onderwijs, de medische hoogeschool te Batavia, zal van groot belang blijken voor de geestelijke ontwikkeling van Indië.

Suriname eischt nog steeds de bijzondere aandacht der Regeering, al is eenige verbetering in den economischen toestand van dat gewest te bespeuren. In Curaçao blijft die toestand gunstig.

Moge Gods milde zegen op Uwen arbeid rusten!

Ik verklaar de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Leden der Staten-Generaal,

In Uw midden, Leden der Staten-Generaal, herdenk Ik met voldoening, dat er voor ons Volk in zoo menig opzicht reden tot dankbaarheid bestaat.

Innigge deelneming vervult Mij met de slachtoffers van de ramp, die in de afgeloopen maand verschillende deelen van het land teisterde. Het gevoel van saamhoorigheid, dat zich, waar het geldt geleden verlies te lenigen, weder zoo krachtig openbaarde, stemt echter tot erkentelijkheid.

De toestand van land- en tuinbouw geeft in menig opzicht reden tot voldoening, al zijn de vooruitzichten voor de naaste toekomst niet geheel zonder schaduwen.

Handel en nijverheid verkeeren nog in moeilijken toestand; in niet geringe mate is daarop van invloed de economische gesteldheid buiten onze grenspalen.

Al blijven zorgen drukken, zoo kan niettemin van eenige verbetering in den algemeenen toestand des Lands worden gewaagd.

Het gevaar voor de ontwrichting van den toestand van ’s Lands geldmiddelen kan als afgewend worden beschouwd. Ingrijpende maatregelen zijn daarvoor noodig geweest. Blijft de financieele toestand zich gunstig ontwikkelen, dan zal, naast verlichting der aan de burgerij opgelegde lasten, ook verzachting van enkele der in de laatste jaren genomen maatregelen in overweging kunnen worden genomen.

Zoo voor Bestuur als Wetgeving blijft handhaving van de Christelijke grondslagen van ons volksleven richtsnoer.

Vereenvoudiging van den Staatsdienst, waar mogelijk inkrimping van Staatsbemoeiing, en betrachting van de uiterste soberheid in het beheer der publieke middelen blijven dringend geboden. Voorzieningen, die omvangrijke geldelijke offers van de schatkist vorderen, dienen dan ook vermeden te worden.

Onze betrekkingen met de andere Mogendheden zijn van den meest vriendschappelijken aard.

De geldelijke verhouding tusschen Rijk en gemeenten zal worden herzien.

Met volstrekte handhaving van de grondwettelijke financieele gelijkstelling op het gebied van het lager onderwijs, blijft het oog gericht zoowel op het houden van de kosten van het onderwijs binnen redelijke grenzen, als op het wegnemen van onnoodige beperkingen van de vrijheid van het onderwijs.

Een voorstel zal worden gedaan tot wijziging van de regeling van de schoolgeldheffmg.

In afwachting dat de ontwikkeling van den internationalen toestand de verwezenlijking zal toelaten van de door den Volkenbond in uitzicht gestelde algemeene beperking van bewapening, zal reeds thans het streven er op gericht zijn om, bij behoud eener weermacht, welke met den bestaanden internationalen toestand rekening houdt, geleidelijk te geraken tot verlaging van de militaire uitgaven.

Maatregelen zijn in overweging tot instelling van een Departement van Landsverdediging, waaraan de belangen van Land- en Zeemacht zullen worden toevertrouwd, voor zoover deze laatste niet naar het Departement van Koloniën moeten overgaan.

De zorg voor de groote verkeerswegen te land vordert bijzondere aandacht. Ook hieromtrent zijn voorzieningen in overweging genomen.

Op sociaal terrein blijft een omzichtig beleid noodzakelijk. Geleidelijk zal de in het verleden gevolgde lijn worden doorgetrokken. Naarmate de economische toestanden in ons land dit mogelijk maken zal de Arbeidswet 1919 verder behooren te worden doorgevoerd.

Invoering der Ziektewet, nadat deze gewijzlgd is, Ook in dezen zin, dat meer ruimte wordt gelaten aan hetgeen in de maatschappij is opgekomen, is geboden.

Wettelijke regeling van het collectieve arbeldscontract zal worden bevorderd.

Ten aanzien van de Volkshuisvesting zal de Regeering zlch als regel beperken tot de taak, zooals de Woningwet zich die heeft gedacht.

Maatregelen tot uitbreiding van werkgelegenheid zijn in overweging.

Het beheer van ’s Lands overzeesche gewesten zal worden voortgezet in een geest, welke met onze zedelijke roeping jegens die gewesten in overeenstemming is. Om in de toenemende behoeften van land en volk te kunnen voorzien, is ruime toevloeiing van kapitaal onmisbaar. Gewaakt zal worden dat de belangen der inlandsche bevolking niet door overwicht van dat kapitaal worden benadeeld.

Moge God Zijn milden zegen aan Uw arbeid schenken!

Ik verklaar de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Leden der Staten-Generaal,

Het verheugt Mij, Leden der Staten-Generaal, weder in Uw midden te verschijnen.

Schoon alle zorgen nog niet zijn weggenomen, mag gehoopt worden, dat de economische crisis thans haar diepste punt heeft bereikt. Zelfs valt voor het oogenblik in sommige opzichten eenige, zij het geringe opleving van handel, landbouw en nijverheid waar te nemen.
Ook de verbetering in den toestand van ’s Lands financiën kan als een lichtpunt worden beschouwd.

Het vooruitzicht is gewettigd, dat, indien ook de thans bij de Staten-Generaal nog aanhangige maatregelen van financieelen aard zullen zijn tot stand gekomen, de gewone uitgaven en inkomsten voor het dienstjaar 1925 in evenwicht zullen zijn.
Hoewel aldus het onmiddellijk dreigend gevaar voor ’s Lands financiën zal zijn gestuit, moet niettemin met onverzwakten ijver naar verdere bezuiniging worden gestreefd, ten einde mede daardoor de noodzakelijke voorwaarden te scheppen, welke voor het herstel
van de volkswelvaart onmisbaar zijn.

De betrekkingen, welke Wij met de andere Mogendheden onderhouden, zijn van den meest vriendschappelijken aard.

Andermaal zullen U voorstellen worden gedaan tot regeling van de sterkte en de samenstelling der zeemacht, en tot verdeeling van de kosten daarvan over de Staatsbegrooting en de begrooting van Nederlandsch-Indië.

Wetsontwerpen tot heffmg eener belasting op weelde-verteringen en tot verlaging van sommige te zeer drukkende directe belastingen zijn in voorbereiding.

De indiening van een wetsontwerp tot nadere regeling van de verplichte ziekte- en ongevallenverzekering van arbeiders is
spoedig te wachten, terwijl verdere ontwerpen van wet betreffende de herziening van de sociale verzekering in voorbereiding zijn.

In den financieelen en economischen toestand van
Nederlandsch-Indië valt vooruitgang te bespeuren. De ontwerp-begrooting van dat gebiedsdeel, welke U eerlang ter overweging zal worden aangeboden, rechtvaardigt de verwachting, dat het tijdperk der tekorten op den gewonen dienst afgesloten is. Bij die begrooting zullen voorstellen aan Uw oordeel worden onderworpen, strekkende om te gemoet te komen aan de bezwaren, welke voor rechtspersonen aan de bestaande belastingregelingen verbonden bleken te zijn. Aan de voorbereiding der instelling, op de grondslagen der bestuurshervorming, van de provincie West-Java zal de laatste hand worden gelegd.

De aanstaande opening der Rechtshoogeschool te Batavia is wederom een schrede op den weg der geestelijke ontwikkeling van Indië. In Suriname blijft de staat der landsfinanciën zorgelijk en maken handel en bedrijf nog steeds moeilijke tijden door. De gang van zaken in Curaçao stemt daarentegen in menig opzicht tot voldoening.

Moge God Zijn zegen schenken aan Uwen arbeid!

Ik verklaar de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

Leden der Staten-Generaal,

Te midden van U, Leden der Staten-Generaal, is het Mij een behoefte God te danken voor den zegen ons Volk beschoren. Moge Hij ons de kracht schenken om niet zonder hoop de veelszins duistere toekomst te gemoet te gaan.

Zwaar is de druk der tijden. Handel, nijverheid, landbouw en scheepvaart kwijnen ten gevolge van omstandigheden, die veerkracht noch vlijt vermogen te dwingen. Werkloosheid heerscht in ernstige mate.

Ten gevolge van een en ander blijft de financieele en economische toestand des Lands zorgwekkend. De uitgaven gaan ver boven het bedrag der inkomsten uit. Zij hebben een peil bereikt, dat ligt boven de draagkracht van het Volk, terwijl het doorwerken van verschillende der geldende regelingen verdere stijging zal veroorzaken.

Een blijvend herstel van het economisch leven wordt ook door sommige al te drukkende heffingen belemmerd.

Onder deze omstandigheden zullen ingrijpende maatregelen getroffen moeten worden om binnen korten tijd het bedrag der uitgaven met dat der inkomsten overeen te brengen en zal met betrekking tot de uitoefening van de Staatszorg naar beperking zijn te streven.,

Onze betrekkingen met de andere Mogendheden zijn van vriendschappelijken aard en geven aanleiding tot voldoening. Intusschen blijft de internationale toestand onzeker en schrijdt de staatkundige en economische ontreddering, die de wereldoorlog heeft achtergelaten, voort. Het belang der geheele menschheld vordert, dat daarin verandering kome, en rechtvaardigt den wensch, dat voor de hangende vraagstukken eerlang oplossingen worden gevonden, die den weg opener tot het herstel, waaraan, zoowel geestelijk als stoffelijk, dringend behoefte bestaat.

Aan herziening van de wetboeken zal verdere voortgang worden gegeven. Een wetsontwerp tot regeling van de invoering van het nieuwe Wetboek van Strafvordering zal U dezer dagen bereiken.

Tot het brengen van wijzigingen in het belastingstelsel zullen U verschillende wetsontwerpen worden aangeboden.

Een voorstel zal worden ingediend tot opheffing van privaatrechtelijke belemmeringen, die aan de totstandkoming en de instandhouding van werken in het openbaar belang bevolen of ondernomen, in den weg worden gelegd. Wetsvoorstellen, strekkende tot het brengen van meer eenheid en vereenvoudiging in de sociale verzekerings-wetgeving, worden voorbereid, mede om te komen tot vermindering van de aan hare uitvoering verbonden lasten.

Een wetsontwerp, strekkende om bestuur en wetgeving van Nederlandsch-Indië te regelen in den geest van de herziene bepalingen der grondwet, zal U eerstdaags bereiken.

Ook zal spoedig Uwe medewerking worden gevraagd voor een wet, krachtens welke de verdere exploitatie der tinertsen van Billiton zal geschieden in een gemeenschappelijk bedrijf met de Billiton-maatschappij, met overwegende zeggenschap van de Regeering.

De bevordering van de geestelijke en stoffelijke belangen der bevolking, ook van die der overzeesche gebiedsdeelen, blijft, voor zoover de benarde geldelijke omstandigheden dit toelaten, een onderwerp van aanhoudende Regeeringszorg uitmaken.

Moge Gods zegen op Uwen arbeid rusten! Ik verklaar de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.

De Koningin heeft ons opgedragen in Haren naam de gewone zitting der Staten-Generaal te openen.

Sedert Hare Majesteit persoonlijk de laatste maal in Uw midden verscheen, zijn de wetsontwerpen ingediend, welke vereischt worden om aan het aangevangen werk der Grondwetsherziening de laatste hand te leggen. Allereerst zal daarvoor Uwe aandacht gevraagd worden. De crisis, welke een groot deel der wereld teistert, doet haar droeve gevolgen ook hier te lande in breeder kring gevoelen. Het evenwicht tusschen ‘s Lands inkomsten en uitgaven is, zoowel in het Moederland als in de overzeesche deelen van den Staat, verstoord.

Ingrijpende beperking van publieke uitgaven, mede te bereiken door wettelijke voorzieningen, is onvermijdelijk.

Vermindering van het aantal Departementen van Algemeen Bestuur wordt noodig geacht. Het Departement van Landbouw, Nijverheid en Handel zal met dat van Arbeid worden samengesmolten, terwijl de behartiging van de landbouwaangelegenheden voorshands zal worden toevertrouwd aan den Minister van Binnenlandsche Zaken. Enkele verschikkingen zullen bovendien plaats vinden.

De bedrijven van den Staat en de zoodanige, welke daarmee op één lijn zijn te stellen, zullen aldus zijn te beheeren, dat nadeelige sloten worden vermeden.

Een wetsontwerp tot regeling van de rechtspositie van de Kerkgenootschappen en een nieuw Wetboek van Burgerlijke Rechtsvorderings aan de hand van de voorstellen der daartoe benoemde Staatscommissien zijn in voorbereiding.

Overwogen wordt eene regeling van de Arbeidsovereenkomst, welke zoowel het burgerrechtelijke als het publiekrechtelijke element in zich bevat. Eene wijziging van de Kieswet, ten einde ook de leden van de Eerste Kamer langs den weg van het evenredig kiesrecht aan te wijzen, zal U zoo spoedig mogelijk bereiken.

Ingediend zal worden eene herziening van de Gemeentewet, waarbij tot leidraad dienen de door de Staatscommissie aangeboden voorstellen. Onderscheidene voorstellen ter vereenvoudiging van de onderwijs- en de verzekeringswetgeving zullen U bereiken.

Geleidelijke afschaffing van de huurwetten is, evenals eene herziening van de Drankwet, in voorbereiding; eene wijziging van de wet op de besmettelijke ziekten wordt overwogen, waarbij tevens zal getracht worden om, zonder de algemeene volksgezondheid te schaden, te gemoet te komen aan de gewetensbezwaren tegen de vaccinatie.

Zoodra de grondwettelijke voorschriften het zullen gedoogen, zal het noodige worden verricht om bestuur en wetgeving van de overzeesche deelen van den Staat te regelen in den geest, welke de herziening van de desbetreffende bepalingen der Grondwet beheerschte. Tevens zal het belastingwezen aan eene ingrijpende verandering zijn te onderwerpen, ten einde rekening te houden met de economische eischen, welke de tijdsomstandigheden stellen.

Aan de geestelijke en stoffelijke belangen van de bevolking ook der overzeesche gebiedsdeelen zal de onverdeelde aandacht der Overheid worden gewijd.

Moge God in deze moeitevolle tijden Zijn zegen schenken aan de vervulling van de zware taak, welke U wacht.

In naam der Koningin en daartoe door Haar gemachtigd, verklaren wij de gewone zitting der Staten-Generaal te zijn geopend.

Leden der Staten-Generaal,

De wenschelijkheid om in de Grondwet onderscheidene, belangrijke wijzigingen aan te brengen, is door de ontbonden Kamers der Staten-Generaal met groote meerderheid van stemmen erkend.

Ter voldoening aan het Grondwettelijk voorschrift, zullen U onverwijld de noodige voorstellen bereiken om het aangevangen werk te voltooien. Uw arbeid in deze zitting, kort van duur als zij is, zal uiteraard een beperkt karakter dragen.

Ik stel Mij voor Mij nader te verklaren nopens de maatregelen in ’s Lands belang, die in de volgende zitting Uwe medewerking zullen behoeven.

Het is Mijne vurige bede, dat God ons de wijsheid moge schenken, onmisbaar om ons dierbaar Vaderland in deze moeilijke tijden voor inzinking te behoeden.

Ik verklaar de zitting der Staten-Generaal te zijn geopend.