Mijne Heeren!

Wij voldoen aan de vereerende opdracht des Konings door Uwe vergadering op heden te openen. Het is ons aangenaam daarbij te mogen mededeelen, dat ‘s Konings betrekkingen met alle Mogendheden van den meest vriendschappelijken aard zijn, en dat de zee- en landmacht aan Zijne Majesteit reden van tevredenheid geven.

De druk, waaronder vele takken van handel en nijverheid lijden, bleef niet zonder invloed op de opbrengst der geldmiddelen; lettende op dit, zoo wij hopen, voorbij gaand verschijnsel, is ’s lands financieele toestand bevredigend. Vermeerdering van middelen door hoogere belasting behoeft U niet te worden gevraagd.

De berichten omtrent den oogst luiden over het algemeen gunstig; de gezondheid van den veestapel is zeer voldoende; dat de bedrijven van den landman en veehouder, behoudens uitzonderingen, minder winstgevend zijn dan voor eenige jaren, is aan verschillende oorzaken toe te schrijven; de Regeering is voornemens een onderzoek aan eene Koninklijke commissie van deskundigen op te dragen zoowel naar die oorzaken, als naar hetgeen nader in het belang van den landbouw van Staatswege te doen ware.

Wij hopen zoo spoedig als de aard van de zaak toelaat, voor zoover dit van de Regeering afhangt, de herziening der Grondwet in staat van openbare behandeling te brengen en vleien ons dat de beslissing der Wetgevende Macht over dat gewichtige onderwerp niet laat in deze zitting moge plaats hebben. Met het oog daarop heeft de Regeering begrepen, bij de samenstelling der Staatsbegrooting, alleen voor zoover strikt noodig is nieuwe onderwerpen ter sprake te moeten brengen.

Andere onderwerpen van wetgeving dan de Grondwet mogen echter niet worden verwaarloosd; alzoo zullen U voorstellen bereiken omtrent eene herziening van de wet op het notarisambt, betreffende het recht van vereeniging en vergadering en betreffende de Nederlandsche Bank, terwijl Uwe aandacht wordt ingeroepen op het belang van eenige sedert het vorig jaar aanhangige wetsontwerpen.

Spoedig zullen aan Uwe overweging maatregelen worden onderworpen tot afwering van de schade die het algemeen belang zou lijden door eventueelen stilstand van suiker-ondernemingen in Oost-Indië.

In het Noorden van Sumatra is voortdurende waakzaamheid noodig. Van volharding in de aangenomen gedragslijn wordt, op goede gronden, allengs verbetering van den toestand verwacht.

In het Oostelijke deel van dat eiland beleeft de Europeesche landbouw een tijdvak van bloei; aldaar werden groote belangen ernstig bedreigd door vijandelijke invallen, waartegen echter met goed gevolg krachtige maatregelen werden gesteld.

Het leger in Nederlandsch-Indië, dat, evenals de zeemacht aldaar, op loffelijke wijze de gevorderde diensten verricht, wordt geteisterd door eene ziekte die, ofschoon thans verminderende, zorg baart en tot wier bestrijding niets onbeproefd wordt gelaten.

Door tijdelijke uitbreiding van de legersterkte wordt zooveel mogelijk te gemoet gekomen aan de bezwaren, die uit het groot getal zieken en herstellenden, vooral onder het inlandsch gedeelte van het krijgsvolk, voortvloeien.

Met den wensch dat, onder Hoogeren zegen, Uwe werkzaamheden vruchtbaar zullen zijn voor ’s lands belangen, verklaren wij, in naam en op last des Konings, deze vergadering der Staten-Generaal te zijn geopend.

Mijne Heeren!

Met genoegen bevind Ik Mij weder te midden der vertegenwoordigers van Mijn volk.

Het is U bekend, welk verschil van meening tusschen Mijne Regeering en een deel van de Tweede Kamer der Staten-Generaal aanleiding gaf tot de ontbinding van deze. Ik mag verwachten dat de afgebroken arbeid thans zal worden hervat.

Mijne betrekkingen met andere Mogendheden zijn zeer vriendschappelijk. Het is Mij aangenaam te kunnen vermelden, dat de kustvaart tusschen de havens van Duitschland weder voor de Nederlandsche vlag is opengesteld. De gunstige afloop van de conversie van een deel der Nationale Schuld strekte tot bevestiging van ’s lands crediet.

Behalve de wetsontwerpen betreffende de Grondwet en andere, die in de vorige zitting aanhangig waren, zullen nog enkele spoedeischende aan U worden voorgelegd.

Mogen Uwe werkzaamheden, onder Gods zegen, tot heil van het Vaderland strekken.

Ik verklaar de buitengewone zitting der Staten-Generaal te zijn geopend.

Mijne Heeren!

Bij vernieuwing is het Mij aangenaam U rondom Mijnen Troon vergaderd te zien tot hervatting Uwer belangrijke werkzaamheden.

Mijne betrekkingen met de vreemde Mogendheden zijn van den meest vriendschappelijken aard; de deelneming van Mijne Regeering aan de conferentien te Berlijn, betreffende den Congostaat, en te Parijs, wegens de scheepvaart door het kanaal van Suez, leveren het bewijs dat Nederland zijne plaats onder de zeemogendheden blijft innemen.

De zee- en landmacht geven Mij reden van tevredenheid.

Maatregelen worden genomen om de schutterijen te versterken en hare oefeningen te verbeteren.

De oogst was over het algemeen voldoende; de toestand van den veestapel is gunstiger dan in vele jaren het geval was.

De aanleg der Staatsspoorwegen nadert zijn einde; moge de voltooiing van dit groote werk den bloei van handel en nijverheid bevorderen. Groote daling der prijzen van producten oefende een ongunstigen invloed uit op de nijverheid van Europeanen in Oost- en West-Indië. De maatregelen, beraamd om den grond te leggen voor een beteren toestand in Atjeh, zijn zonder groote bezwaren ten uitvoer gelegd; voortdurende waakzaanlheid en volharding blijven aldaar noodig. Behalve de reeds aanhangige wetsontwerpen zullen andere belangrijke voorstellen aan Uwe overweging worden onderworpen. De zorg voor ’s Rijks financiën eischt steeds een spaarzaam beheer en versterking der middelen.

Met den wensch dat Gods zegen ruste op Uwen arbeid tot bevordering van ’s lands belangen, verklaar Ik deze zitting der Staten-Generaal te zijn geopend.

Mijne Heeren!

Het is Mij hoogst aangenaam de vertegenwoordigers van het Nederlandsche volk weder om Mijnen Troon vergaderd te zien. Nadat ter oorzake van de wijziging van één artikel der Grondwet de ontbinding der beide Kamers van de Staten-Generaal noodig was geworden, hebben zoo spoedig mogelijk de verkiezingen voor de nieuwe Kamers plaats gehad. Bij die handeling werd eene groote mate van belangstelling waargenomen, maar tevens kenmerkte zij zich door de zeer ordelijke uitoefening van de rechten der kiezers. Ik koester het vertrouwen, dat, dank zij de ijverige samenwerking der gekozen afgevaardigden met Mijne Regeering, ‘s lands belangen geen schade zullen lijden door de onvermijdelijke stoornis, die de gewone parlementaire arbeid heeft ondergaan.

In de eerste plaats wordt U het voorstel onderworpen om de in de onlangs geslotene zitting aangenomen verandering der Grondwet te bekrachtigen. Daarna zal de verzekering van den dienst van het volgende jaar voor Nederland en Oost- en West-Indië, aanspraak op Uwe zorgen maken.

Vele van de onderwerpen van wetgeving, die in deze zitting zullen worden overwogen, zijn U reeds bekend of althans in Uwe vorige bijeenkomst aangekondigd. Zij zullen nog met enkele worden vermeerderd, waaronder een voorstel van wet, door de Grondwet voorgeschreven, tot regeling der voogdij van Mijne beminde Dochter.

Onder aanroeping van Gods onmisbaren zegen op Mijne en Uwe werkzaamheden, verklaar Ik deze buitengewone zitting der Staten-Generaal te zijn geopend.

Mijne Heeren!

Wegens den rouw over het smartelijke verlies, dat voor weinige maanden het Koninklijke Huis trof, heeft de Koning ons opgedragen Uwe vergadering van Zijnentwege te openen.

Algemeen en onverdeeld was de deelneming van het Nederlandsche Volk bij het overlijden van Zijne Koninklijke Hoogheid den Prins van Oranje.

De betrekkingen des Konings met de buitenlandsche Mogendheden bleven zeer vriendschappelijk.

De vloot en het leger geven reden tot tevredenheid.

Tot nog toe bleef het Vaderland behoed voor de cholera, die in dit jaar een gedeelte van Europa teistert; de binnen het bereik der Regeering liggende voorbehoedmiddelen worden aangewend.

Deze zomer kenmerkte zich door een gezegenden oogst, en met tevredenheid mocht de landbouwer deelnemen aan de Internationale Tentoonstelling die onlangs te Amsterdam, op uitstekende wijze ingericht, plaats had.

De algemeene toestand in Nederlandsch-Indië is niet ongunstig; het ophouden van verwoestende epidemieën en van de veeziekte op Java kan niet anders dan een heilzamen invloed hebben op de welvaart der inwoners.

Krachtige maatregelen worden genomen om in Atjeh een staat van zaken te vestigen, die veroorloven zal in het vervolg van de zee- en landmacht minder zware diensten te vorderen dan tot dusver met onbezweken moed en volharding door haar zijn bewezen.

De schepelingen, die in Tenom wederrechtelijk werden gevangen gehouden, zijn in vrijheid gesteld.

Het is te hopen, dat de bijzondere omstandigheden die thans den landbouw in Suriname en den koophandel in Curaçao drukken, van voorbijgaanden aard zullen zijn.

In het aanstaande parlementaire jaar wachten U, Mijne Heeren! belangrijke werkzaamheden.

Eenige U bekende overeenkomsten met andere Mogendheden, betreffende handel en internationaal recht, vereischen nog Uwe bekrachtiging.

Het zal van U afhangen, door de behandeling van onderscheiden aanhangige wetsontwerpen, de invoering van het nieuwe Wetboek van Strafrecht mogelijk te maken.

Een wetsontwerp tot regeling van het algemeen en bijzonder bestuur van den waterstaat zal U vermoedelijk eerlang bereiken.

De voorstellen tot herziening van de Grondwet zijn genoeg gevorderd, om te verwachten dat zij weldra in behandeling komen.

De toestand der geldmiddelen zal op Uwe belangstelling weder in ruime mate aanspraak maken.

Zeker is het crediet van den Staat wel gevestigd, en het tekort in vergelijking van het vorige dienstjaar verminderd, maar de Regeering meent niet te mogen rusten in het streven om door bezuiniging binnen de grenzen der mogelijkheid eenerzijds, en door verbetering van middelen in Nederland en in Indië anderzijds, het noodige evenwicht tusschen uitgaven en inkomsten te naderen en eindelijk te bereiken.

Intusschen roepen wij in de allereerste plaats Uwe aandacht in op de onlangs ingediende wijziging van een enkel artikel der Grondwet, die, om gelijke reden als de aangenomene wet omtrent het Regentschap, den voorrang boven andere werkzaamheden verdient.

Mochten de Staten-Generaal kunnen goedvinden, dit onderwerp binnenkort te behandelen, dan zou de tijd voor de gewone najaarswerkzaamheden niet behoeven te ontbreken.

Welke intusschen ook de loop Uwer gewichtige beraadslagingen zij, wij hopen dat die onder Gods zegen tot welzijn van het Vaderland zullen strekken.

In naam des Konings verklaren wij de vergadering der Staten-Generaal te zijn geopend.

Mijne Heeren!

Met genoegen zie Ik de Vertegenwoordigers van het Nederlandsche volk weder vergaderd om ’s lands belangen te behartigen.

Mijne betrekkingen met de vreemde Mogendheden zijn hoogst vriendschappelijk.

De vloot en het leger geven Mij reden tot tevredenheid. De tentoonstelling te Amsterdam, door bijzondere onderneming in het leven geroepen, en door Mijne Regeering gesteund, gaf aan de Nederlandsche nijverheid en kunst gelegenheid, met die van het buitenland te wedijveren. De oorlogstoestand in Atjeh vordert nog steeds groote inspanning van krachten en eene te waardeeren plichtsvervulling van onze strijdkrachten te water en te land. In enkele andere gewesten moesten vijandelijke bewegingen worden bedwongen.

Ook door andere rampen werd Nederlandsch-Indië bezocht; in eenige gewesten heerschten ziekten van menschen en vee, en eene bijna voorbeeldelooze vulkanische uitbarsting verwoestte een deel van Westelijk-Java en van Sumatra’s Zuidkust. Het medelijden met hen die door deze ramp alles hebben verloren, toonde zich reeds door milde weldaden.

Aan de veerkracht bij Mijne Regeering en de Volksvertegenwoordiging vereischt om de ondervonden bezwaren te boven te komen, vertrouw Ik dat het niet zal ontbreken.

De kolonie Suriname ondervindt meer en meer de belangstelling, dienstig tot het ontwikkelen van hare bronnen van welvaart.

Mijne aandacht is gevestigd op de gevolgen die voor de kolonie Curaçao te wachten zijn van de doorgraving der landengte van Panama.

Eene onmisbare versterking van ’s Rijks inkomsten zal U worden voorgesteld.

Weldra zullen U wetsontwerpen bereiken, strekkende om de invoering van het Wetboek van Strafrecht mogelijk te maken.

Ook aan andere belangrijke onderwerpen ter behandeling zal het U niet ontbreken.

Met het onderzoek, van welke bepalingen der Grondwet herziening raadzaam is, houdt de door Mij benoemde Staatscommissie zich bezig. Moge Gods onmisbare zegen rusten op onzen gemeenschappelijken arbeid tot bevordering van het heil des Vaderlands.

Ik verklaar de vergadering der Staten-Generaal te zijn geopend.

Mijne Heeren!

Het is Mij aangenaam de Vertegenwoordigers van het Nederlandsche Volk weder bijeen te zien.

Mijne betrekkingen met de buitenlandsche Mogendheden zijn van den meest vriendschappelijken aard.

Zee- en landmagt kwijten zich met loffelijken ijver van hare hoogst gewigtige taak.

De zeemagt leed een betreurenswaardig verlies door het vergaan van den monitor Adder met zijne bemanning. Ik mag verwachten, dat in deze zitting zullen kunnen worden vastgesteld alle wettelijke maatregelen, noodig voor het in werking treden van onze nieuwe strafwetgeving.

Moge al de toestand in Atjeh nog te wenschen overlaten, Ik vertrouw, dat het bestuur van dat gewest, gesteund door de zee- en landmagt, er in zal slagen het gezag meer en meer te bevestigen en de veiligheid te verzekeren. In de overige gedeelten van Nederlandsch Indië geeft de staat van zaken over het algemeen stof tot tevredenheid.

De ziekten, die in sommige streken de bevolking teisterden, zijn nog niet geheel geweken. De besmettelijke veeziekte heeft nagenoeg uitgewoed. De toestand der West-Indische Koloniën is niet onbevredigend. Hoewel de opbrengst der Rijks-middelen in de laatste jaren op verblijdende wijze toenam, zal toch vermeerdering van ’s Rijks inkomsten niet lang meer achterwege kunnen blijven. Hervorming van het zamenstel onzer belastingen dient daarmede gepaard te gaan. Een voorstel om met die hervorming een aanvang te maken, zal U worden aangeboden.,

Betere regeling der plaatselijke belastingen blijkt meer en meer noodzakelijk. In verband met de herziening van ’s Rijks belastingstelsel zal daartoe Uwe medewerking worden ingeroepen.

Een ontwerp tot wijziging van de wet op het middelbaar onderwijs wordt in gereedheid gebragt.

Voorstellen betrekkelijk het kiesregt zullen U weldra bereiken.

Het is Mijn voornemen een onderzoek te doen instellen omtrent de vraag, van welke bepalingen der Grondwet herziening raadzaam is. Omtrent gewigtige ontwerpen van wet, reeds in vorige zittingen ingediend, worden Uwe overwegingen met belangstelling te gemoet gezien. Mogen onze vereenigde pogingen onder Gods onmisbaren zegen het geluk van ons dierbaar Vaderland bevestigen.

Ik verklaar de vergadering der Staten-Generaal te zijn geopend.

Mijne Heeren!

De Koning heeft ons opgedragen, uwe Vergadering van Zijnentwege te openen.

De droevige gebeurtenis, die Zijne Majesteit, het Koninklijk Huis, geheel het Vaderland in zoo diepen rouw heeft gedompeld, weerhoudt den Koning zich, als naar gewoonte, in Uw midden te begeven.

De algemeene deelneming in het overlijden van Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Frederik der Nederlanden bewijst hoezeer de deugden van den edelen Vorst en de diensten, door Hem aan het Vaderland bewezen, worden gewaardeerd. Zijne nagedachtenis zal eerbiedig en dankbaar bewaard blijven. Wij mogen vertrouwen, Mijne Heeren, dat ook deze zitting niet onvruchtbaar zal zijn.

Voordragten betreffende de nationale militie en de schutterij liggen ter behandeling gereed, en tot herziening der bepalingen omtrent het vestingstelsel zal U een ontwerp worden voorgelegd.

De voorstellen tot regeling van het bestuur van den waterstaat en tot voorziening in de behoeften van scheepvaart en afwatering, U ter overweging aangeboden, zullen door nog andere van dien aard worden gevolgd.

Van de wetten, vereischt voor de invoering van het Wetboek van Strafrecht, zullen U de ontwerpen worden aangeboden. Tevens zal worden voortgegaan met de voorbereiding en geleidelijke indiening van andere ontwerpen tot aanvulling en hervorming onzer wetgeving.

Aan de herziening van het kiesregt wordt gearbeid.

De toenemende opbrengst van ’s Lands rniddelen ontslaat ’s Konings Regering niet van de zorg om nieuwe voorstellen voor te bereiden, die tot betere verdeeling van de lasten der ingezetenen en tot vermeerdering van de inkomsten der schatkist kunnen leiden.

Tot krachtige bevordering der belangen van handel, landbouw en nijverheid in Nederlandsch Indië zal ook dit jaar Uwe medewerking worden ingeroepen.

Gods zegen ruste op onze werkzaamheden.

In naam des Konings verklaren wij de Vergadering der Staten-Generaal te zijn geopend.

Mijne Heeren!

Ik mag U dankbaar wijzen op de voorregten, die het Vaderland steeds geniet.

De geboorte van eene Prinses heeft het geluk van Mijn Huis verhoogd. Met ingenomenheid ontving Ik, bij die heugelijke gebeurtenis, op nieuw de bewijzen van de gehechtheid Mijns Volks.

Met de andere Mogendheden is Nederland voortdurend in de meest gewenschte verhouding.

In handel en nijverheid is eenige verbetering op te merken.

Landbouw en veeteelt bloeijen. De berigten omtrent den oogst zijn over het algemeen zeer gunstig; de besmettelijke longziekte is nagenoeg geweken. Van ’s Rijks belastingen mag eene ruimere opbrengst dan ten vorigen jare worden verwacht.

Met het oog op de onverrnijdelijke toeneming der Staatsuitgaven blijft versterking van ’s Rijks middelen noodig.

Met den aanleg van wegen voor handel en verkeer wordt ijverig voortgegaan. Nieuwe voorstellen tot verbetering van waterwegen zullen U worden aangeboden.

Eene voordragt tot verdere beperking van den arbeid van kinderen zal U in deze zitting worden voorgelegd.

Zee- en landmagt kwijten zich bij voortduring met loffelijken ijver van hare verpligtingen.

Gewichtige maatregelen betreffende het krijgswezen, die de voltooiing van ’s Lands weerbaarheid ten doel hebben, zijn of worden voorbereid.

Wetsvoordragten nopens de nationale militie en de schutterij zullen U ter overweging worden aangeboden.

Hoewel in Atjeh het gewapend verzet nog niet geheel werd bedwongen, is het Nederlandsch gezag toch in die mate aldaar gevestigd, dat de Regering zich kan voorbereiden op de inrigting van een geregeld bestuur.

De algemeene toestand van Nederlandsch Indie zou bevredigend mogen heeten, indien niet in sommige streken verwoestende ziekten zoowel de bevolking als den veestapel teisterden.

Levendiger belangstelling in landbouw en nijverheid oefent op den financiëlen toestand der kolonie Suriname een gunstigen invloed uit.

Belangrijke wetsvoordragten, in Uwe vorige zitting reeds onderzocht, tot welker afdoening de tijd heeft ontbroken, zullen nader Uwe aandacht bezig houden.

De zegen van den Almagtige ruste op ons gezamenlijk streven naar bevordering van ’s Lands heil.

Ik verklaar deze vergadering van de Staten-Generaal te zijn geopend.

Mijne Heeren!

Het is Mij aangenaam, de Vertegenwoordigers van het Nederlandsche Volk weder bijeen te zien.

Bij Mijne echtverbindtenis ontving Ik door Mij hooggewaardeerde blijken van de algemeene deelneming. Niet minder openbaarde zich op nieuw de liefde van Mijn Volk bij den rouw, waarin Ik met Mijn Huis werd gedompeld.

Mijne betrekkingen met de vreemde Mogendheden zijn van den meest vriendschappelijken aard.

Zee- en landmagt vervullen steeds met toewijding hare belangrijke pligten. De gedrukte toestand van nijverheid, handel en scheepvaart heeft zich ook hier te lande doen gevoelen.

Maatregelen tot bestrijding van de besmettelijke longziekte zijn met een goed gevolg bekroond. Ik vrees daarentegen dat, in onderscheidene deelen des lands, de oogst zal lijden onder de gevolgen van de ongunstige weersgesteldheid en van de hooge waterstanden.

Onder deze omstandigheden is eene minder ruime opbrengst van sommige Rijksbelastingen te wachten.

Versterking van de inkomsten der schatkist zal op den duur noodzakelijk zijn. Daarbij zal zooveel mogelijk ook op betere verdeeling van lasten moeten worden gelet.

Handhaving van de vrijgevige beginselen ten aanzien van handel en nijverheid, waarbij het Vaderland steeds wel heeft gevaren, blijve, nevens de verbetering onzer handelswegen, het middel om de veerkracht des Volks te steunen en de welvaart te bevorderen.

De vaststelling van een nationaal wetboek van strafregt beschouw Ik als eene zaak, waarbij het belang en ook de eer des Vaderlands in hooge mate zijn betrokken.

Inmiddels zal Mijne Regering aan de herziening van andere deelen der wetgeving hare aandacht blijven wijden.

Een ontwerp van wet tot beteugeling van het misbruik van sterken drank zal U in deze zitting worden aangeboden. Ik stel Mij voor de herziene wet op het lager onderwijs zoo spoedig in te voeren, als de daartoe nog noodige voorbereiding toelaat. Door den moed en de volharding der krijgsmagt zijn in Atjeh belangrijke uitkomsten verkregen. Ik vlei Mij dat de oorlogstoestand aldaar voor een meer geregelden zal wijken.

De overige gedeelten van Nederlandsch-Indie geven over het algemeen stof tot tevredenheld. Krachtige voortzetting der aangevangen werken van openbaar nut zal der volkswelvaart ongetwijfeld ten goede komen. Het financieel beheer dier uitgestrekte bezittingen blijft echter veel zorg en omzigtigheid vereischen.

Bevordering van den aanvoer van vrije arbeiders in Suriname blijf Ik wenschelijk achten.

Aan de kolonie Curaçao belooft een ruimer gebruik van de rijkdommen, die haar bodem oplevert, eene betere toekomst.

Ik wensch, Mijne Heeren, dat onze vereenigde pogingen, onder Gods zegen, het geluk van het dierbaar Vaderland zullen bevestigen.

Ik verklaar de vergadering der Staten-Generaal te zijn geopend.