Mijne Heeren!
Nu Ik weder in Uw midden ben is het Mij eene behoefte allereerst openlijk uit te spreken hoezeer Ik vervuld ben van dankbaarheid dat ons vaderland vrij is gebleven van de verschrikkingen van den oorlog die nog steeds geen einde neemt.
De vaste wil van regeering en volksvertegenwoordiging om onze zelfstandigheid te bewaren en de plichten der neutraliteit stipt na te komen vind alom waardeering.
Onze betrekkingen met alle buitenlandsche mogendheden bleven van vriendschappelijken aard.
Zee- en landmacht blijven gereed ter bescherrning onzer nationale belangen. De dienst hier te lande en in de koloniën vereischte onafgebroken spanning. De herinnering aan hen, die daarbij het leven lieten, vervult Mij met weemoed. Met bijzondere waardeering gedenk Ik de vele mannen, die door de vervulling van hun plicht, nu reeds zoo geruimen tijd verstoken zijn van de uitoefening van hun beroep, de behartiging hunner zaken en de samenleving met hunne gezinnen.
Ofschoon ook thans het economische leven nog sterk gedrukt wordt door den toestand waarin Europa verkeert, kan er toch met voldoening op word gewezen, dat de land- en tuinbouw over het algemeen in gunstigen toestand verkeeren. Door samenwerking van de Regeering, met de georganiseerde belanghebbenden in verschillende takken van bedrijf konden voor handel en nijverheid de nadeelige gevolgen der verschillende moeilijkheden worden beperkt en de zaken zooveel mogelijk in gang worden gehouden.
De Nederlandsche reederij leverde, voor zoover de groote vaart betreft, gunstige uitkomsten op. De toestand der kleine vaart is daarentegen zeer ongunstig. Ondanks de daarbij ondervonden moeilijkheden en gevaren, zijn de uitkomsten van de zeevisscherij bevredigend. Die van de andere takke van visscherij zijn zeer uiteenloopend.
De Regeering ziet zich nog genoodzaakt in vele opzichten hare tusschenkomst in buitengewone mate te verleenen voor het aanvoeren van levensmiddelen, voor het tegengaan van prijsopdrijving en om te voorkomen dat levensmiddelen en grondstoffen die hier niet gemist kunnen worden, het land verlaten.
De beperkte aanvoer van grond- en hulpstoffen brengt het geregeld voortwerken van menige fabriek niet zelden in gevaar. De Regeering tracht den aanvoer zooveel mogelijk te bevorderen.
Hoewel het havenbedrijf, het bouwbedrijf en de diamantnijverheid kwijnen, is de omvang der werkloosheid over het algemeen tot nog toe niet zorgwekkend.
Dankbaar erken Ik den moeitevollen arbeid die door zoo velen, hetzij in commissies, hetzij persoonlijk, in het algemeen belang wordt verricht.
Hoewel de druk der tijden zich uiteraard ook in Nederlandsch-Indië doet gevoelen, geeft de algemeene economische toestand ook daar te lande geen reden tot bezorgdheld.
Met voldoening mag vastgesteld worden dat de berichten omtrent het verloop der pestziekte reeds geruimen tijd veel gunstiger zijn dan in het vorig jaar.
De toestand in Curaçao is na het invafien van den regen in de eerste helft van het loopende jaar en ten gevolge van eenige toeneniing van het handelsen scheepvaartverkeer verbeterd.
De aanvoer van levensmiddelen voor Suriname kon blijven voortgaan. Zoolang de buitengewone omstandigheden zich niet te onzen nadeele wijzigen kan de gewone wetgevende arbeid weder worden ter hand genomen. De vroeger aangekondigde voorstellen tot Grondwetsherziening zullen weldra worden ingediend.
In verband met het aanzienlijk tekort dat ook het dienstjaar 1916 opleveren zal, alsmede ter bestrijding van nieuwe Staatsuitgaven, welke in de naaste toekomst noodig zullen zijn, zullen U binnenkort wetsvoorstellen worden aangeboden tot herziening van bestaande en tot invoering van nieuwe belastingen. De hoofdlijnen van die voorstellen zullen worden samengevat in een ontwerp van wet houdende de grondslagen van het stelsel van ’s Rijks belastingen.
In aansluiting aan de wetsontwerpen betreffende de Rijksbelastingen zal U een voorstel worden voorgelegd tot herziening van de financieele verhouding tusschen het Rijk en de gemeenten en zullen de aanhangige voorstellen tot wijziging der Gemeentewet ten aanzien van de plaatselijke belastingen en tot heffmg van opcenten ten behoeve der gemeenten op de belasting der naamlooze vennootschappen worden gewijzigd.
Tenzij de loop der gebeurtenissen het onverwijld nemen van maatregelen op financieel gebied mocht noodzakelijk maken, zullen voorstellen tot regeling van de vlottende schuld, hoewel deze voortdurend belangrijk stijgt, tot het komende voorjaar worden uitgesteld.
Wegens het naderen van den dag, waarop de Invaliditeitswet uiterlijk zou moeten in werking treden, zullen de vroeger aangekondigde en met die wet verband houdende wetsontwerpen tot herziening der sociale verzekeringswetten U eerlang worden aangeboden.
Het ligt in het voornemen om, in afwachting van de indiening eener vlootwet, voort te gaan met de geleidelijke vervanging van het materieel, dat aan den dienst komt te ontvallen en daarbij in de eerste plaats rekening te houden met de verdediging van Nederlandsch-Indië.
Vertrouwende op de geestkracht van Mijn volk om de zware lasten, die het onvermijdelijk gevolg zijn van den noodtoestand, waarin wij verkeeren, manmoedig te dragen, ga Ik hoopvol de toekomst tegemoet.
Wordt Nederland tot den einde toe gespaard dan zal het, Ik ben er zeker van, opnieuw eene eervolle plaats innemen in den vreedzamen wedstrijd der volken. Daartoe reeds thans alle krachten in te spannen schijnt Mij onafwijsbare plicht.
Met de bede dat God ons moge sterken verklaar Ik de gewone zitting der Staten-Generaal geopend.